cavity, hollow, cave, cavern, excavation;
—ս հատանել, to excavate, to hollow.
deeply excavated, very profound.
basso-relievo.
scrutinizing, investigating;
profound, sublime, past finding out.
hair-shirt, sack-cloth, hair-cloth;
ապաշխարել —ով, to repent in sack-cloth.
cf. Խորգահանդերձ.
clad in sack-cloth.
crane.
to snore;
to snort, to rattle in the throat;
to roar, to bluster (sea).
pike.
flight of cranes.
snorer.
cranes.
snoring, snore;
snorting;
rattling, rattle in the throat.
cf. Խորդիւն.
to hollow, to excavate;
to fathom;
to withhold, to retain;
to purloin, to steal, to rob, to embezzle;
to peculate.
diver.
step-son, step-daughter;
bastard, natural, illegitimate;
degenerate, spurious, false;
alien, foreign;
crane.
unsociable, morose;
capricious, whimsical.
to be degenerated, estranged, spoiled.
to change the nature of, to adulterate, to corrupt, to debase, to spoil, to impair.
bastardy, adulteration;
degeneracy, corruption;
decay.
profouud, impenetrable, inscrutable;
penetrating, profound.
deep, high;
impenetrable, ahstruse, obscure, hidden, difficult to understand;
— ականողիք, sunken eyes.
peculator.
honey-comb;
honey-cake.
slough;
skin, hide;
shell, bark, rind, peel;
*spittle, phlegm.
to toughen like leather.
to fall in, to sink, to give way.
falling in, sinking;
land-slip.
gulf, abyss, chasm, pit.
cf. Խաւարծիլ.
to think, to meditate, to consider, to cogitate, to study;
to reason, to reflect;
to suppose, to judge, to imagine, to fancy;
to bring to memory, to call to mind, to recollect;
— ընդ միմեանս, to consult, to advise together, to deliberate, to concert;
— ի սնոտիս, to meditate on trifles;
ի խորհելն անգամ սոսկամ, the mere thought of it makes me shudder;
յայն խորհէր հանապազ, he thought of nothing else.
thought;
design, intention, resolution;
imagination, fancy, inspiration;
sentiment, disposition;
idea, fantasy, revery;
advice, counsel;
deliberation, consultation;
secret;
mystery;
symbol;
sacrament;
designedly, intentionally, on purpose, purposely;
փրկական —, the Holy Sacrament;
տուն, տաճար խորհդոյ, council-hall;
խորհրդեան դպիր, secretary;
— չար, pernicious advice;
— առնել՝ ի մէջ առնուլ՝ ունել, to consult, to determine, to decide on, to resolve on;
to deliberate, to confer together, to take counsel, to advise with;
— տալ, to counsel, to give advice, to advise;
— հարցանել, to ask advice, to consult, to take counsel;
ի մի — միաբանել, to think together, to deliberate unanimously;
շրջել ի խոհրդոց, to change or alter one's mind;
շրջել զոք ի խորհրդոց, to dissuade from, to advise against;
— ի մտի եդի գիտել, I had conceived the idea of knowing;
— արարի ընդ միտս իմ, I deliberated with myself;
— կալաւ, he conceived the idea to;
զյանդուգն զայն խորհեցաւ —, he formed the hardy design to;
մինչդեռ յայսմ խորհրդի էր, in the midst of these thoughts, while thus deliberating.
figuratively;
sacramentally;
mysteriously;
confidently.
astute, shrewd, wary, cautious;
initiated, adept;
— առնել, to let into a secret, to initiate into a mystery;
— լինել, to be initiated.
cf. Խորհրդագէտ.
initiation.
thought, reflection;
deliberation;
secret;
mystery;
administration of the sacraments;
celebration of mass.
to reflect, to ponder, to think, to revolve, to meditate, to consider;
to imagine, to form an idea of, to suppose;
to consult, to deliberate;
to explain, to expound, to comment upon;
to administer the sacraments;
to celebrate mass.
thinker;
counsellor;
the initiated;
minister, priest.
functionary in mysteries, priest.
confident.
mystical;
mysterious;
sacramental;
emblematical, symbolical;
rational, thinking, prudent;
adviser, counsellor;
— իմաստ, rhapsody, religious rapture.
deliberation, council, consultation;
mystery, sacrament;
mysticalness, mysteriousness;
wisdom, prudence, wariness, cautiousness.
accomplishing, performing.
mysterious.
adviser, counsellor;
confident.
foolish, odd, eccentric.
to consult, to confer, to hold a parley or conference.
council, consultation;
conference, parley;
confidennce.
hidden, secret, occult;
stealthy, clandestine, underhand, furtive;
—, ի —, in secret, privately, secretly, by stealth, clandestinely;
—ք, hiding-place;
the secrets;
the private parts;
—ք սրտի, bottom, the inmost recess of the heart;
— հրամանք վերին Տեսչութեան, the inscrutable ways of Divine Providence.
bored;
perforated;
— բանալ, to make or bore a hole;
խնուլ զ—, to stop up a gap;
ի — կարաս կրել ինչ, to draw water with bottomless buckets, to labour in vain.
hole;
opening, aperture;
to be bored or pierced;
ծակեցաւ պալարն, the abscess has broken.
flower;
small-pox;
beauty, youth, bloom;
flower, choice, best;
— գինւոյ, mother or floating lees of wine;
— պղնձոյ, verdigris;
արանց —, cf. Լօշ;
— գունոց, splendour, vivacity of colour;
ցոյցք ծաղկանց, — show;
նկարիչ ծաղկանց, — painter;
աման ծաղկի, — pot;
— մանր, floweret;
գեղեցիկ՝ հոտաւէտ՝ քաղցրահոտ՝ անհոտ՝ դեռափթիթ՝ գեղափթիթ՝ գեղափայլ՝ թարշամ՝ սիրուն՝ երփներանգ՝ կարմրագեղ՝ —, beautiful, sweet, fragrant, inodorous, fresh-blown, splendid, faded or withered, lovely, variegated, scarlet -;
ծաղկէ ի —, from — to -;
քաղցրաբոյր հոտ ծաղկանց, the sweet perfume of flowers;
ծածկել զերկիր ծաղկօք, to cover the earth with flowers;
ծաղկունս ոփռել, to strew with flowers;
փթթին, թարշամին ծաղկունք, the flowers are blooming;
— fading;
ի — մանկութեանն, in his earliest years;
ի ծաղկի լինել, to be about to blossom;
to be in the bloom of youth;
ի ծաղկի or ի — հասակին, in the prime of life;
in the — of manhood;
cf. Թօթափեմ.
cf. Ծաղկաբեր.
cf. Ծաղկազերծ.
culling or gathering flowers;
compiling;
extract;
abstract;
summary, anthology;
— առնել, to gather flowers, to cull;
to extract, to collect, to compile;
— երթալ մեղուաց, to rifle the flowers, to gather honey.
to blossom, to bloom, to flower, to put forth flowers, to be in flower;
to flourish, to prospere, to thrive;
to be pitted with small-pox;
— ալեաց, to become grizzled, to grow grey;
ծաղկեն տակաւ հերք նորա, my hair begins to grow grey.
cf. Ծաղկեմ;
սրտի բերկրեցելոյ երեսք ծաղկին, a merry heart makes a cheerful countenance;
ծաղկին ամենայն ազգք արուեստից, all the arts flourish.
to writhe, to twist, to twine, to wind round;
— զերեսս, to grin, to make grimaces at, to jibe.
shameful, contemptible, ridiculous, ignominious, infamous;
— or ծաղր եւ — առնել, to cover or load with ridicule, to subjct to contemptuous merriment;
— or ծաղր եւ — կալ, to be lost to all sense of shame.
knowing, known, manifest;
recognizable;
connoisseur, good judge of;
acquaintance;
friend;
indication, token, sign;
disciple, scholar;
—ս տալ, to make known, manifest, to disclose, to reveal;
to make acquaintance with;
—ս տալ զանձնէ, to make oneself known, to manifest or reveal oneself;
ի —ս գալ, to be known, manifest or revealed;
— լինել, to know, to be acquainted with;
—ք մեր, our acquaintances, friends, the people of our acquaintance.
tree;
մատաղատունկ —, sapling;
հինաւուրց՝ զառամ —, old -;
պտղատու —, fruit -;
— արուեստի, the ten Aristotelian categories;
ելանել ի —, to climb trees;
to mount a -;
յօտել, յապաւել զ—ս, to prune;
to lop;
պատուաստել զ—ս, to graft;
ծաղկին —ք, the trees flourish;
փթթին —ք ծաղկօք, ծաղկազարդին —ք, the fruit trees are in full bloom or blossom;
— կացուցանել զհերս, to cause the hair to stand on end;
իւրում —ոց ի վերայ ելանել, to do according to one's will or pleasure, to follow one's own bent.
man-servant, domestic, waiter, boy, valet, footman;
slave;
vassal, dependent, subject;
ազնիւ, հաւատարիմ —, good, faithful servant;
վարձ —ի, wages, hire;
գրատ or նշամազգեստ —ի, livery;
— առնուլ, to hire or engage a servant;
արձակել զ—, to discharge or dismiss a servant;
ի բաց արձակել զամենայն զ—ս, to clear the house;
նորոգել զամենայն զ—ս, to engage new servants.
servile, slavish;
զգենուլ զկերպ —, ի — խոնարհիլ պատկեր, to become man, to take the human form.
cf. Ծառայաբար.
to serve, to wait upon;
— բանից, մտաց գրոց, to translate literally;
— freely.
service, office;
servitude, slavery, captivity, yoke;
vassalage, dependence, subjection;
ի— արկանել՝ կացուցանել՝ նուաճել, ի հարկի ծառայութեան կացուցանել, to subjugate, to reduce to slavery;
— առնել, հարկանել, մատուցանել, to serve, to render service.
to rise, to mount in tree-shaped masses;
— հերաց, to stand erect or on end;
to bristle up.
dilatation, expansion, diffusion;
propagation;
— ծովու, գետոց, overflowing, inundation;
— Աւետարանին, propagation of the Gospel;
— հրոյ, erysipelas;
— մարմնոց, dilatation;
— ջերմութեան, լուսոյ, propagation.
applause, clapping of hands;
earthen baking-dish;
—ս or — զ—ի հարկանել, to applaud, to acclaim, to clap the hands;
to praise, to approve.
applauding;
approving vociferously;
— դրուատիք՝ գովութիւնք, cheers, applause.
to strike, to beat;
to crush, to grind, to pound;
— զկուրծս, to beat the breast.
poultice, cataplasm;
—իս դնել ի վերայ, to apply a poultice.
bud, budding, shoot, sprout;
— արձակել, to bud, to put forth buds, to shoot, to sprout, to germinate.
smile, simper;
laugh, laughter;
derision, sneering;
— բարձրաձայն, burst of laughter;
cf. Ծաղր.
to raise a laugh, to excite laughter;
յանչափս —, to set in a roar;
—ցիչ, cf. Ծաղրածու.
to smile, to laugh;
to laugh at, to scoff, to deride, to mock;
to look pleasant, to smile, to laugh;
ընդ քիմս —, to laugh constrainedly;
— ընդ միտս, to laugh in one's sleeve;
մեղմ —, to titter;
— յանդէպս, to giggle;
բարձրաձայն —, to burst out laughing, to laugh out;
— յոյժ յոյժ, յանչափս, to burst, to split ones sides with laughing, to choke with laughter;
չիք ինչ —ղելոյ, there is nothing to laugh at;
եւ —ղեցան յոյժ, and they burst out laughing;
անդ ծիծաղէր լիութիւն եւ գեղեցկութիւն, the whole country laughed with fertility & beauty.
swallow;
վայրի —, marten, martlet;
ձագ —ռան, young -;
ճչէ —, the — twitters;
cf. Ծաղիկ;
մի — ոչ բերէ գարուն, one — does not make spring;
one bee makes no swarm.
birth, delivery;
after-birth;
origin, source, rise, birth;
ovarium;
ի ծնէ, by birth;
from one's birth;
կոյր ի ծնէ, born-blind, blind from his birth;
զծնէ կաղն դնացուցանել, to cause the bornlame to walk;
*mole;
*patch.
chimney;
chimney-flue, funnel, shaft;
մաքրիչ —ի, chimney-sweeper;
յարդարիչ —ի, chimney builder or repairer;
պահպանակ —ի, fire-screen;
մաքրեք զ—, to sweep, to clean a chimney.
smoking, fuming;
— ի քրտանէ, reeking with perspiration;
— յետս ձգել զսուսերն, to withdraw the reeking sword.
pipe, tobaccopipe;
— արեւելեան, chibook or long oriental pipe;
— Պարսից, narghileh or flexible pipe;
գլուխ, բերան —ի, mouthpiece of -;
վառարան, տաշտակ —ի, pipe-bowl;
կորտ —ի, drainage from -;
աւելուկ —ի, pipe-brush;
— քարչ, smoker.
cf. Ծծմաբեր.
cf. Ծծմաբեր.
fore-arms;
ծղիս ի վեր ամբառմալ, մարզել or պարզել, to turn up one's sleeves, to prepare oneself for.
to beget;
to give birth, being or life to, to bring forth a child, to lie in, to be delivered;
to procreate, to produce;
to be begotten, engendered, produced, born;
to originate, to arise, to spring;
to pullulate, to bloom;
to emanate, to issue, to proceed;
— — կենդանեաց, to engender, to litter, to bring forth;
վերստին —, to be regenerate, born again;
to revive, to come to life again;
— Հօր, to procreate;
վերստին — մկրտութեամբ, to be new-born or regenerated by grace;
որդիս —, to bring forth a child, to be delivered of a child;
ծնաւ որդի or մանուկ արու, she brought forth or was delivered of a male;
գոգցես յայն ծնեալ էր or թուէր իմն յայն ծնեալ he seemed born for;
գետք զխորս ծնանին, the rivers nourish the sea;
երեսք որ ծնանիցին ի հայելւոջ, a figure horn or reflected in a mirror;
այտի ծնաւ քերթուղութիւն, thence poetry was born.
parents, father, mother;
cause;
—ք մեր, the authors of our being, our parents;
ըստ —ին եւ ծնունդն, like produces like;
— ծանունց չարեաց, source of the greatest evils.
childbirth, confinement, delivery, lying-in;
birth, nativity, filiation;
origin, rise, source;
generation, race, offspring;
infant or child;
fruit, production;
effect;
horoscope, nativity;
—ք, posterity, children, descendants;
խթումն ծննդեան, Christmas-eve;
— Քրիստոսի, Christmas, nativity of our Lord;
—ք or գիրք ծննդոց, Genesis;
վերստին —, regeneration, renewing;
միւսանգամ —, resurrection;
— մտաց, conception, conceit;
— լուսնի, new moon;
— փոխոյ, interest;
usury;
— կենդանեաց, brood, litter, covey;
մերձ ի —, near lying-in;
about to bring forth young;
կալ ի ծննդոց, to cease from bearing, to become sterile;
օր ծննրոց, anniversary of birth-day;
երկիր ծննդեան իմոյ, my native country or soil, birth-place, home.
jaw;
cheek;
edge;
frieze;
brim;
cornice;
parapet, breastwork;
ապտակ ածել ի —սն, հարկանել զ—ս ուրուք, to slap the face, to box the ear;
cf. Իջանեմ.
fast, fasting, abstinence;
— կարգալ, to ordain a fast;
— ունել, to fast, to abstain from food;
լուծանել զ—ն, to break one's fast.
sea;
lake;
the molten sea in the Temple;
—ն լայնասփիւռ, the main sea, the deep, the high or open sea;
անդունդք ծովու, the depths of ocean, the mighty deep;
ի խորս ծովու, far out at sea;
կապուտակն ծովուց, sea-green;
ջուր —ու, sea-water;
հէն ծովու, sea-rover, pirate;
ընտել ծովու, accustomed to the sea;
ընդ ծով եւ ընդ զամաք, by sea & land;
գնալ ընդ —, to go to sea, to put to sea, to sail;
անցանել ընդ —, to go over or across, to cross the sea;
զեփիւռ ծովու, sea-breeze;
հողմախաղաղ —, հարթածաւալ —, calm sea, as smooth as glass;
կապուտակային՝ անշարժ՝ խաղաղաւէտ՝ ընդարձակ՝ անհուն —, blue, still, quiet, vast, immense ocean;
մոլեգնութիւն ծովու, the raging or fury of the sea, the roughness of the waters;
ալեկոծ՝ յուզեալ է —ն, the sea is turbulent, swelling, rolling;
ալեկոծի, փրփրէ ծովն, the sea runs high, foams, froths;
մրրկալից՝ մոլեգին՝ զայրագին՝ փրփրադէզ՝ ահեղագոչ՝ անսանձ՝ սպառնալից՝ անգութ —, stormy or tempestuous, dreadful or furious, angry or raging, foaming, thundering or roaring, unruly or ungovernable, threatening, pitiless ocean;
— աչեր, blue of sea-green eyes.
— հեշտութեանց՝ ցաւոց, a sea of delights, of griefs or sorrows.
that voyages or goes by sea, sailing;
ploughing the sea;
— լինել, to sail, to navigate;
— ընդ երկիր բերեալ լինել, to pass over the sea as if by a bridge.
lord of the sea;
sea-king;
admiral;
մեծ —, փոխան —ի, երորդ —, high, vice-admiral, rear-admiral;
ատեան, խորհրդարան —աց, admiralty-board;
նաւ —ի, flag-ship.
the empire of the sea;
admiralty, navy office;
պաշտօնեայ ծովակալութեան, first lord of the admiralty;
խորհրդական ատենի ծովակալութեան, lord commissioner of admiralty.
belonging or pertaining to the sea, marine, maritime, naval;
— զօրութիւն, marines, the navy, the naval strength, maritime forces;
— շուն, dog-fish;
— օդաթռիչ երիվար, clipper-vessel.
sounding;
— գործի, sounding-line.
cf. Ծովածիր.
cf. Ծովեզերեայ.