to untie, to unyoke, to unchain, to unbind, to undo, to loose;
to dissolve, to decompose, to break;
to resolve, to decide;
to temper;
to dilute, to soften;
to unfold, to develope;
to dissipate, to disperse;
to melt, to dissolve;
to explain;
to analyse;
to change;
to violate, to infringe;
լուծանել զերկունս, to free from the pains of labour, to cause to bring forth;
լուծանել զերկունս նորա, to be born of her;
լուծանել զքաղց, զքերան, to breakfast, to take refreshment;
լուծանել զպահս, to break one's fast;
լուծանել զոք ի կենցաղոյս, to take away a perso's life, to kill, to slay, to murder;
լուծանել զկեանս աշխարհիս, զկեանս իւր, զկենցաղ մարդկան, to end one's days, to depart this life, to cease to live, to die;
լուծանել զմեղս, to absolve, or remit sin;
լուծանել զդատակնիք, to annul a sentence;
լուծանել զօրէնս, to violate the laws, to transgress;
լուծանել զշաբաթս, to break the sabbath;
լուծանել զխաւար, to shed a light in the darkness, to make darkness light;
վրէժս լուծանել, to be punished;
լուծանել զլեզու, to untie, to cause to speak;
լուծանել զամուսնութիւն, to dissolve a marriage;
լուծանել զարգանդ կուսին ի պղծութիւն, to deflower, to violate;
լուծանել զսէրն հայրենի, to act in disregard of paternal love;
լուծանել զքուրձ, to open a sack;
լուծանել զորովայն, to loosen, or move the bowels;
to purge;
զարժանին պատուհաս ելոյծ զյանցանացն, he met with the punishment his crimes deserved.
(լծ. յն. լի՛օ, լի՛սէ. յորմէ լտ. սո՛լուօ) λύω solvo διαλύω dissolvo Նրձակել. քակել. ի բաց դառնալ. Եղծանել. արձըկել, աւրել.
Լուծանել ըզքուրձ, զկօշիկ յոտից, կամ զխրացս կօշկաց. զկապանս, կամ ի կապաց։
Լուծանել զկնիքն. կամ զերկունս մահու։ Բնութիւնքհրով կիզեալ լուծցին։ Լուծաւ կուսութիւն քո. եւ այլն։
Նմանութեամբ՝ Արձակել ի հոգեւոր կապանաց. ջնջել զմեղս. փարատել զցաւս, զխաւար, եւ այլն.
Ունել իշխանութիւն լուծանելոյ (զբանադրեալն). (Շ. ընդհանր.։)
Ելոյծ զմեղս նոցա վասն յոբայ. (Յոբ. ՟Խ՟Բ. 9։)
լուծանել զքրտունս, զբիծ մեղաց, զանէծս կամ զկարիս հիւանդաց, զվիշտս, զանկարգութիւն, զվճիռ դատապարտութեան. (Յճխ. ՟Բ։ Շ. մտթ.։ ՃՃ.։ Սարգ. եւ այլն։)
Լուծան տրտմականքն, եւ ժամանեաց մխիթարութիւնն. (Իգն.։)
Լուծաւ բռնութիւն նորա յորդւոց մարդկանէ, որ տիրէր մեղօք. (Յճխ. ՟Բ։)
Զնգիտութեան խաւարն ելոյծ. (Շար.։)
Լուծանօղ ցաւոյս. (Ժմ.։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ. որպէս Բացատրել, մեկնել՝ լուծանելով զկնճիռն.
Լուծանել զհարցուածոյն խնդիր, կամ զտարակոյսս. (Պիտ.։ Սարգ.։ Խոսր.։)
Մինն ի կապանաց, եւ միւսն ի խրթնութենէ լուծանին. (Երզն. քեր.։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ. որպէս Աւերել զպահս, կամ զծոմապահս. ճաշակել, կամ ուտել ի պարարտաց.
Շաբաթէ ի շաբաթ լուծանէր զբերան բանջարով. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Ոչ լուծինզքառասուն աւուր պահսն։ Եթէ լուծցէ զաւուրցն կերակուր։ Զայնոսիկ նզովեն՝ որ լուծանենն. (Խոսրովիկ.։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ. որպէս Աւերել զկանոն, կամ եղծանել զհրամանս.
Որ ոք լուծցէ մի ինչ ի պատուիարանացս յայսցանէ. եւ այլն։ որ հայի ի ՟Ա նշ. որպէս եւ Լուծանել զշաբաթ, զօրէաս, զերդումն, զհաշտութիւն, եւ այլն։
Ոչ ինչ իւիք պարտ է լուծանել զամուսնութիւն. (Երզն. մտթ.։)
Պսակն այն անհաստատ է եւ լուծանելի. (Շ. ընդհ.։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ.. որպէս Լոյծ եւ թոյլ ասնել. կակղել. հալել. քայքայել. ցնդել. մեղկել. թուլացնել. մեղմել եւ լքուցանել.
Որ կարէր զամենայնգազանաբարոյութիւն լուծանել. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 37։)
Յանկարծօրէն լուծանի գետս (պաղեալ)։ Ջուրն լուծեալ ի ջերմութենէ արեգականն. (Պտմ. աղեքս.։)
Լուծանելով զպտղումն դառնաշունչ դժնդակ օդոյն. (Շար.։)
Ի նոյն չորեսին հիւթսն լուծանի։ Մարմնոյս ի հող լուծելոյ։ Ցնդեցաւ, եւ յօդդ լուծաւ. (Եզնիկ.։ Նար. ՟Կ՟Ղ։ Սարգ. յկ. ՟Է։)
Յերկիր լուծան փառք իմ. (Յոբ. ՟Բ. 11։)
Խեղք եւ լուծեալք։ Լուծեալ անդամք, կամ անդամօք։ Վասն մեղաց լուծաւ (անդամալոյծն)։ Լուծաւ կինն, եւ գօսացան երկոքին ձեռքն։ Ի ցաւոց լուծեալ. (Մանդ. ՟Ա։ Շար.։ Ոսկ. յհ. ՟Բ. 17։ Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Վասն անձանց տղայոց, որ լուծանէին ի սովոյ. (Ողբ. ՟Բ. 19։)
Լուծեալն՝ որ լնու զորովայնն փափուկ կերակրովք. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 21։)
Քայքայէ զխորհուրդն, եւ լուծէ զյօժարութիւնն բարի. (Մանդ. ՟Ժ՟Է։)
Ոչ կարասցեն երկիւղիւ շխարժմանց լուծանել զարքայդ. (Յհ. կթ.։)
Զի այնու լուծանէ նա զձեռս արանց պատերազմողաց։ Լուծաւ լքաւ անկաւ։ Լուծեալ լքեալ ի զօրութենէ իւրմէ։ Մի՛ լքանիր ի խրատու տեառն, եւ միլուծանիցիս յանդիմանեալ ի նմանէ. (Երեմ. ՟Լ՟Ը. 4։ ՟Ա Մկ. ՟Թ. 7։ ՟Բ Մկ. ՟Ժ՟Բ 18։ Առակ. ՟Գ. 11։ եւ 21։)
Զպնդակազմ նահատակս գինի լուծանել. (Եփր. ծն.։)
Լուծանել զսիրտս (քաջաց). (Պիտ.։)
Լուծանէին լքանէին. (Խոր. ՟Բ. 42։)
Կերակուր պիտոյ էր, զի մի՛ լուծցին ի ճանապարհի. (Երզն. մտթ.։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ ԶԿԵԱՆՍ. ԼՈՒԾԱՆԻԼ ԿԵՆԱՑ. Մեռուցանել, եւ մեռանիլ.
Զմահացուն խառնեալ, կամ դեղ մահուարբուցեալ՝ ելոյծ իկենցաղոյս. (Խոր. ՟Գ. 24. 38։)
Աւետեացն արժանի լինել յետ զկեանս աշխարհիս լուծանելոյ։ Ի խորին ծերութիւն լուծանէ զկեանս իւր։ Ի խաչի լուծանելոց է զկեանս իւր. (Յճխ. ՟Ժ՟Զ։ Լաստ. ՟Բ։ Սարգ. ՟բ. պ. ՟Բ։)
Մեծապէս խնդութիւն է ինձ, զի վաղվաղակի լուծայց ես յանօրէն եւ յամբարիշտ աշխարհէ աստի յայսմանէ. (Բուզ. ՟Ե. 24։)
ԼՈՒԾԱՆԵԼ ՎՐԷՋՍ. cf. ՎՐԷՋ։
ԼՈՒԾԱՆԻԼ. Անկանիլ յիշխանութենէ եւ ի պատուոյ.
Լուծցի անարգանօք յիշխանութենէ. (Խոր. ՟Բ. 30։)
Քահանայն լուծցի ի պատուոյն։ Թէ ուխտաւոր է, լուծցի։ Լուծեալ իրաւաբար ի վերայ երեւելի լանցանաց. (Յհ. իմ. ատ.։)
Եթէ ոք եպիսկոպոս աշխարհականօք բուռն ի վերայ եկեղեցւոյն եղիցի, լուծցի. (Կանոն.։)
Ի կռուիի պարտութիւն մատանեալ. եւ յիրանցն եւս լուծանէր. (Եւս. քր. ՟Ա։)
ԼՈՒԾԱՆԻԼ. καταλύω diversor. Իջեւանիլ, ագանիլ ուրեք. հանգչել. մնալ. բնակել. տաղավարիլ. (որպէս թէ լուծանելով զկառս կամ զերիվարս)
Մի՛ աստէն լուծանիր. (Եզեկ. ՟Ի՟Ա. 30.)
Առ առն մեղաւորի եմուտ լուծանել (այսինքն լուծանիլ). (Ղկ. ՟Ժ՟Թ. 7։)
Ի հրապարակին լուծցուք։ Առ հօր քում գո՞յ մեզ տեղի լուծանելոյ։ Հռեբեկա յաւելու զլուծանելն՝ ասելով, եւ կերեկուր բազումկայ մեր, եւ տեղի լուծանելոյ. (Փիլ. լին.։)
Իբրեւ եկն (թադէոս), լուծաւ նա առ տուբիայ։ Այր մի զօրութեանց եկն եմուտ լուծաւ ի տան քում։ Մտաք ի տունՓիլիպպոսի, եւ լուծաք առ նմա. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 13։ ՟Գ 31։)
Նախ ինքննստեալ բազմիցի, եւ ապա զկնի աշակերտքն լուծանիցին. (Երզն. մտթ.։)
Զի նա ինքն մտցէ լուծցի որպէս առ մարիամ, եւ ապա լուծցին նոքա (ի տունս)։ Անդ լուծաւ, եւ ննջեաց յակոբ։ Եկն լուծաւ աստուած ի վերայ միոյ ի նոցանէն։ Եմուտ (բանն) ընդ ունկն (կուսին), լուծաւ յարգանդի։ Թէպէտեւ մարդկութիւն նորա ի տան շմաւոնի բազմեալ էր, սակայն աստուածութիւն նորա ի միտս շմաւոնի լուծեալ էր (որպէս սրտագէտ). (Եփր. համաբ. եւ Եփր. ծն.։)