vartabed, doctor;
lecturer, professor;
master, preceptor;
school-master;
archimandrite;
— օրինաց, doctor of laws, cf. Օրէնսուսոյց;
— աստուածաբանութեան, doctor in divinity;
— բժշկութեան, doctor in physic;
cf. Թեկն;
cf. Օրէնսգէտ.
διδάσκαλος doctor, magister ἑπιστάτης praefectus, praepositus. (ի բառէս Վարժ, եւ ո՛չ վարդ). Պետ վարժից. վարժապետ. ուոսւցչապետ. ուսուցիչ. օրէնսուսոյց. քարոզ բանի. ռաբբի. րաբունի. եւ Ոստիկան. ճարտար. վարժիչ եւ վերակացու ուսմանց, հրահանգաց, եւ արհեստից. վարդապետ, եւ վարպետ.
Արիստաբուղոս վարդապետ պտղոմեայ արքայի։ Անդ թողոյր վարդապետս խիստս. (՟Բ. Մակ. ՟Ա. 10. եւ ՟Ե. 22։)
Վարդապետ, եկից եւ ես զկնի քո։ Վարդապետն ձեր։ Ոչ է աշակերտ առաւել քան զվարդապետ։ Նստէր ընդ վարդապետս։ Մարդարէք եւ վարդապետք։ Նախ զառաքեալս, երկրորդ զմարգարէս, երրորդ զվարդապետս.եւ այլն։
Յովհաննէս ի խոնարհ լսէր, դա է որդի իմ սիրելի. զի ժողովարանին էր քարոզ. շմաւոն ի լերինն ուսանի, զի եկեղեցւոյ էր գլուխ եւ վարդապետ. (Մեկն. ղկ.։)
Այն ժամու աշակերտքն (յառաջին դարս)՝ քան զայժմու վարդապետքս կար առաւելագոյնք են. (Ոսկ. եփես.։)
Բժիշկքն բժշկեն զմարմինս, եւ վարդապետքն զհոգիս. (Մխ. դտ.։)
ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՕՐԻՆԱՑ. Օրէնսուսոյց. νομοδιδάσκαλος. Ղկ. ՟Ե. 17։ ՟Ա. Տիմ. ՟Ա. 7։ Որպէս եւ առ պարսիկս՝ Մոգպետ.
Մեր՝ որ վարդապետք օրինացդ էին, զկնի նոցա մոլորութեան խոտորեցան. (Եղիշ. ՟Ը։)
Իսկ (Պիտ.) յասելն՝
Վարդապետ ... վարժող ... մանկավարժ. մի եւ նոյն նշանակութեամբ դնին, որպէս ռմկ. տղոց վարպետ. իսկ իբրեւ ոստիկան արհեստաւորաց (որ եւ ռմկ. վարպետ, ուստա ) ասի՝
Ի վերայ իւրաքանչիւր դասուց զընտիրս ի ճարտարաց կարգել վարդապետս. (Խոր. ՟Ա. 15։)
ՎԱՐԴԱՊԵՏ. Այն ինչ՝ որ լինի սադրիչ կամ առիթ ո՛ր եւ է իրաց, որպէս լռելեայն ուսուցիչ. դրդիչ. պատճառ.
Դատարկութիւն՝ որ առանց աստուածապաշտութեան իցէ, վարդապետ չարեացն լինի. (Վեցօր. ՟Ը։)