hard, stiff, harsh, tough;
sharp, strict, severe, rigorous, rigid, austere;
rough, rude;
cruel, merciless;
haughty, arrogant, supercilious, overhearing;
inflexible, obstinate, untoward, stubborn, untamable;
difficult, inaccessible;
—, խստիւ, harshly;
roughly, cruelly;
severely;
— բանք, harsh words;
— կեանք, austere, hard life;
խստիւ գնալ, to be blunt with;
to treat with brutality or severity, to maltreat;
—ս բարբառել՝ խօսել ընդ ումեք, to speak bluntly or harshly to, to say unpalatable things;
— է քեզ, it is hard forthee.
σκληρός durus τραχύς asper ἁδάμαστος indomitus. Կարծր. պինդ. կուռ. հոծ. սերտ. աննուաճելի. ռմկ. պիրկ.
Փափաք ծարաւոյ ի խիստ վիմէ. (Իմ. ՟Ժ՟Ա. 4։)
Խիստն, եւ կակուղն։ Խիստ ասի վասն զորութիւն ունել ոչ դիւրաւ հատանիլ. (Արիստ. որակ.։)
Ոչ խիստ եւ անկազմ (հաց). զի մի՛ քանցեսցիխստաւ կերակրովն՝ լնդացն փափկութիւն. (Նիւս. կազմ.։)
Խիստ բնութիւն երկաթոյ՝ հրով կակղասցի. (Սեբեր. ՟Զ։)
Քարշեցին ընդ քարուտ տեղիս, իբրեւ լարկուցանէին զնա ի վերայ խիստ խիստ վիմաց. (Եւս. պտմ. ՟Զ. 40։)
(Նիւթ երկնից) լուսաւոր եւ խիստ. (Շիր.։)
Խիստ եւ անուտելի է կեղեւարմատոյն։ Զի մի՛ ընդ խստի իրիք հարեալ բեկանեցի. (Սարգ. յկ. ՟Դ։ եւ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։)
ԽԻՍՏ. Դժուարին. ծանր. անհարթ. դժնդակ. սաստիկ. բուռն.
Խիստ տեղի, կամ ծառայ կամ տէր։ Ի ձեռս թշնամաց անօրինաց խստաց։ Խիստ գործ, բան։ Խիստ իբրեւ զդժոխս նախանձ։ Խիստ ծառայութիւն։ Պատերազմ խիստ։ Խիստ էքեզ ընդդէմ խթանի աքացել.եւ այլն։
Խիստիշխան. խիստ դեւ. խիստ լուծ. խիստ ստրկութիւն. խիստ հիւանդւթիւն. խիստ յարձակմունք. (Եզնիկ. ։ Շ. մտթ.։ Մծբ. ՟Ժ՟Ա։ Պիտ.։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 15։ Նար. ղ։)
Մեղք քահանայի քան զամենայն ժողովրդեանն խիստ է. (Եփր. ել.։)
Տեսիլ նորա աչաց խիստ էր։ Որ ինչ աչաց տտեսանել խիստ է. (Եփր. համաբ.)
Խիստ է բանդ այդ. Զի՞նչ իցէ խիստն. խոշորագոյն, ցաւագին, եւ յոյժ դժուարութիւն ունի։ Ոչ է ձայն չարաձայն, եւ ոչ խիստ դժնդակ լսելեաց. (Ոսկ. յհ.։)
ԽԻՍՏ կամ ԽՍՏԻՒ. մ. σκληρῶς, σκληρά, ἁγρίως dure, dura, inhumaniter, aspere. որ է ԽԻՍՏՍ. Խստագոյնս. խստութեամբ. սաստկութեամբ. չարաչար.
Պատասխանի արար արքայ խիստ. (՟Բ. Մնաց. ՟Ժ. 13։)
Մի՛ այդպէս խիստ եւ խժաբար կատարեր զկամս քո. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Է. 2։)
Վասն այսորիկ խի՛ստ ասացի, զի մի՛ ընդ քեզ խիստ անցք անցանիցեն. (Կոչ. ՟Ժ՟Գ։)
Սաստիկ եւ խիստ տան ջեցի զնա. (Վրք. հց. ՟Ը։)
Ոչ արձագանք արձնաց ի խորոց ինչ գանչութենէ խիստս առաքեցեալ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Խստիւ տայցէ պատասխանի. (՟Ա. Թագ. ՟Ի. 7. 10։)