substantial;
essential.
substantial.
sonorous.
of praise.
usual.
practical, active.
practically.
to make, to operate.
act, deed, action, operation.
organical.
instrumental.
cf. Գործական.
cf. Գորովագին.
of an assembly.
judicial.
musical;
theatric;
song, ballad.
inventive.
written, literal.
literary.
cf. Գրագէտ.
literature;
grammar
pledge, assurance;
earnest money;
mortgage.
to hire, to engage;
to mortgage;
to detain, to occupy.
cf. Գրաւոր.
critic, critical.
cf. Դաժան.
cf. Դամարճակ.
sepulchral, funeral;
funeral ovation.
cf. Դանդաղագին.
tied, bitted, curbed.
cf. Դանդաչկոտ.
harmonious, sweet song.
rural;
flat, level;
villager, countryman.
ideal.
fugitive, refugee, settler;
colony.
cf. Գաղթ.
french;
— եկեղեցի, the gallican church;
— բարբառ, the French language;
ոճ — լեզուի, gallicism.
scandalous;
scandalized.
craniologic.
provincial;
native.
infernal, hellish
the condition of a peasant;
peasant-life.
superlative.
divine.
God, divinity, divineness.
divine and human conjointly.
theocratical.
oratorical, declamatory.
that belongs to courts of justice, judicial;
public, oratorical;
orator;
magistrate;
judge;
practitioner.
attic.
cf. Մօրական.
cf. Յայտական.
cf. Յանկարծական.
in the plural number;
often, many times;
cf. Յոգնական.
hope, hopes, expectation, longing;
confidence, trust;
դեռածին, հաւաստի, կենդանի, եռանդուն, մխիթարիչ, մեծ, կոյր —, renewed or reviving, well-grounded, lively, ardent, solacing, great, blind hope;
ընդունայն, տկար, անստոյգ, պատիր or խաբէական, սուտ, խուսափու, անմիտ —, vain, weak, uncertain, delusive or deceitful, false, fleeting, foolish hope;
նշոյլք յուսոյ, the rays of hope;
բառնալ զ—, to take away or put out hope;
զհետ գնալ սնոտի յուսոյ, to abandon oneself to chimerical hopes, to hunt a shadow;
սնոտի յուսով պարարել, ի սնոտի — կապել, to nourish oneself with vain hopes;
քաղցր յուսով պարարիլ, to hug oneself with the delightful hope;
գեղեցիկ յուսով պարարել, թարթափեցուցանել զոք, to feed or entertain one with flattering hopes or chimeras, to keep one in suspense;
to ridicule, to deride;
վհատիլ ի յուսոյ, to lose hope;
հատանել զ— իւր, to despair, to give up all hope, to be in despair;
յուսով կեալ, to live in hopes;
դնել զ— իւր ի վերայ ուրուք, to build on one's hopes;
— տալ, to cause to conceive hopes, to give hope, to inspire with hopes;
ի դերեւ հանել զ— ուրուք, to deceive one's hopes or expectations;
լնուլ, կատարել զ— ուրուք, to fulfil a person's hopes;
ծփել ընդ մէջ յուսոյ եւ երկիւղի, to hover between hope and fear;
— է ինձ, I have some hopes;
— մի այսպիսի է ինձ զի, I hope that, I am in hopes that;
— իմ է, that is my only hope;
փակեալ յամենայն յուսոյ ակնկալութեան, hopeless;
— եւս շիջեալ էր յիս, hope died within me;
բարձաւ ամենայն — փրկութեան, all hope of safety was lost;
պակասեալ յամենայն յուսոյ փրկութեան, despairing of life;
հատաւ — նրան, he despaired;
հատաւ — մեր, our hope is vanished;
դու ես միակ — իմ, all my hopes are in you;
cf. Հատանիմ;
արծարծել զ—, to revive hope.
cf. Յորջորջանք;
փոփոխական, փոփոխեալ or այլաշրջիկ —, metaphor.
cf. Յուսական.
to retrench, to curtail, to diminish, to cut;
to mutilate, to castrate;
to cut off, to abridge;
to suppress;
— զաւելորդ ուղէշս, to prune, to lop, to trim, to cut;
— զծառս, to detruncate;
— զթեւս, to clip a bird's wings;
— զհերս, to shear, to clip;
to shave;
— զականջս, to crop ears.
con junction, connexion, coherence, cohesion, adhesion;
affinity;
— գաղափարաց, association of ideas;
— ընտրական, elective affinity.
cf. Յեղափոխութիւն;
catastrophe;
շրջաբերական —, roving, wandering.
change, alteration, mutation, conversion;
— խօսից, tautology, repetition;
ոտից —, step, pace;
յեղյեղմունք արեգական, the tropics;
յեղյեղմունք ժամանակաց, changes or vicissitudes of the seasons.
greatness, thickness, size, capaciousness;
volume;
grandeur, greatness, power, magnificence, majesty, elevation, exaltation;
capacity;
մեծափարթամ —, great fortune, wealth;
աշխարհական —ք, human greatness;
լնուլ մեծութեամբք, to load with riches;
ի — հասանել, to attain to dignity or honours;
կորուսանել զ—ս իւր, to lose one's fortune;
մերկանալ ի մեծութեանց, to sacrifice one's fortune;
—դ, Your Grace.
cf. Մեհենական.
cf. Մեղմական.
sin, crime, iniquity, transgression, trespass;
fault, error;
offence, evil, malice;
— փոքր, թեթեւ, peccadillo, venial fault;
եօթն մահուչափ —, the seven capital sins;
մահուչափ or մահացու, սկզբնական, ներգործական, վերապահեալ —, deadly or mortal, original, actual, reserved sin;
վկայք մեղաց, false witnesses;
վասն մեղացն, sin-offering or trespass-offering;
անկանել ի մեղս, մեղս առնել, գործել, to sin, to transgress;
ի մեղս արկանել, to cause to sin;
խոստովանել զմեղս իւր, to confess one's sins;
թողուլ զմեղս, to remit, to absolve sin;
մեռանել ի մեղս, to die in sin;
ի մեղս գրել զիմն, to impute a thing as a crime to;
մեղս դնել, cf. Մեղադրեմ.
near, nigh, next;
neighbouring, bordering on, adjacent, contiguous;
approximate;
akin, consanguineous;
neighbour, friend, acquaintance;
relation;
— ազգական, near relation.
the twenty sixth letter of the alphabet and the twentieth of the consonants;
eight hundred;
eight hundredth;
It is sometimes used instead of the letters բ and փ as : ամպ — ամբ, ոսպն — ոսբն, ամպարիշտ — ամբարիշտ, սեպհական — սեփական, կարապ — կարափ.
cf. Պախարականք.
abstinence;
fast;
մեծ, քառասնորդական —, Lent;
օր պահոց, fish-day, fast-day;
պահս պահել, to abstain from meat;
to fast.
cf. Պայմանական.
worship, adoration, latria, religion;
service, office, ministry;
ceremony, mystery;
service, office;
employment, function, duty, post, place;
— աստուածային, divine worship;
— կռոց, idolatry, the worship of idols;
սնոտի —, superstition;
— ննջեցելոց, burial service;
burial;
— բարի, piety, religion, fear of God;
հասարակաց պաշտամունք, public functions;
—, պաշտամունք, Olympic or public games;
ի պաշտամանէ, by profession;
պաշտօնեայ հասարակաց պաշտամանց, the Minister of Public worship;
— առնել, to pay one's court to, to court, to flatter;
— առնուլ, to be honoured or adored, to be ministered to;
— հարկանել, տանել, to serve;
ի պաշտաման կալ, to be in the ministry;
պաշտել զ—, to exercise one's trade or calling;
— տանել, to serve, to worship, to adore;
ի — առնուլ, to adore;
— մատուցանել, to worship, to perform a service agreeable to God;
աստուածական առնուլ —, to cause oneself to be adored like a god;
ի — մտանել, to enter a person's service;
— կատարել, to fulfil a function;
կորուսանել զ—, to lose one's place;
ունել, ժառանգել զ— ուրուք, to take a person's place, to replace one;
— կատարել վասն հոգւոյ ուրուք, to celebrate a mass for the repose of a person's soul;
—ս երգոց կատարել, to sing psalms, to praise;
— ինչ առնելով, — ինչ առնելոյ վասն, through respect, for regard, by adulation.
flute;
flageolet;
fife;
syringe;
— հաւորսաց, bird-call;
— հովուական, shepherd's pipe, reed;
նուագել սրնգաւ, to play the flute;
to pipe.
crown, diadem;
crown, prize, premium, reward;
circle, coping, top, crowning, brim, frame, edge, cornice, parapet, battlement;
coronation, achievement, accomplishment;
nuptials, espousals, marriage, nuptial blessing;
— դպրաց, tonsure, shaven crown;
— ծաղկեայ, wreath, garland, chaplet;
— ի փշոյ, crown of thorns;
սրբոց, halo, gory, nimbus;
— կուսին, chaplet, beads, string of beads;
— արեգական, halo around the sun;
— տարւոյ, the course of the year;
— պարծանաց, փառաց, crown of honour, of glory;
հիւսել —, to weave a garland or chaplet;
— դնել ումեք, to marry.
screw;
windlass, hand winch;
wheel and axle;
*whirligig;
— խոր or — մայր, hollow or female screw;
screw-box, nut;
— մանրաչափական, micrometrical screw;
— վերակոչ, nut-screw;
— օդահան, ventilating screw;
— արքիմեդեայ, Archimedes' screw, spiral pump;
— հոլանտացի, Dutch screw-pump;
— անվախճան or — անեզր, endless or perpetual screw, worm, creeper, conveyer.
thermometer;
— բնական, natural -;
— բուսական, vegetable -;
— օդեզէն, air — or atmospherical -;
— ալքոհլեան, spirit -;
— տարբերական, differential —;
— մետաղական, metallic —;
— ծայրագոյն ջերմութեան կամ ցրտութիւն, maximum — & minimum —, self-registering —, register —;
— հարիւրամասն —, centigrade -;
— Ռէօմիւրի, Ֆարէնհայթի, Reaumur's —, Fahrenheit's —;
—ն բարձրացաւ՝ էջ մի աստիճան, the — has ascended, has fallen one degree;
—ն զրոյէն մի աստիճան վար՝ վեր է, the — is one degree ahove or below zero.
heat, warmth;
caloric;
fever, fever-heat;
calefaction, warming;
temperature;
թագուն՝ ճառագայթեալ՝ տեսակարար —, latent, radiant, specific heat;
— առաձգութեան կամ գոլորշացման, steam-generating heat;
— սփռեալ or ցրեալ, diffused heat;
— կեդրոնական, central heat.
nerve, sinew;
fibre, string;
whip;
nerve, sinews, force, vigour;
— տեսաբանական, optic nerve;
լուծանիլ ջղաց, to become enervated;
զ—ս հարկանել ուրուք, to shock a person's nerves, to frighten, to terrify;
զ—ս հատանել ուրուք, to hurt a person's nerves, to weaken, to enervate.
love;
affection, fondness, tenderness;
inclination, delight, liking, taste, fancy;
love, passion, flame, salacity, love-suit;
charity, supernatural love, christian charity;
agape, love-feasts;
kiss;
— կանանց, hymen, vulva;
the quiver of love;
— վաղանցուկ, amour, intrigue, love affair;
յօդակապք, ոլորք սիրոյ, ties, bonds of love;
հանգոյց, տոմսակ, գաղտնիք, երգ, վէպք, ընծայ սիրոյ, love-knot, love-letter, love-secret, love-song, love-tale, love-toy;
— առ աստուած, առ ընկերն, ազատութեան, հայրենեաց, արուեստից, փառաց, առաքինութեան, love of God;
of our neighbours or fellow-creatures;
of liberty;
of our country;
of arts;
of glory;
of virtue;
ամուսնական, մայրական or մայրենի, հայրական, որդիական —, connubial or conjugal, maternal, paternal, filial love or affection;
— անձնական, self-love, egoism, solipsism;
— աստուածային, երկնային, մաքուր or սուրբ, նորաբողբոջ, փոխադարձ, համեստ, օրինաւոր, եռանդուն, սաստիկ, բուռն, անչափ, հաստատուն, հաւատարիմ, յաւիտենական, divine, celestial, pure, rising, reciprocal or mutual, honest, lawful, ardent, lively, violent, extreme, constant, faithful, eternal love;
մոլենախանձ —, jealousy;
— երկրային, յողդողդ, անցաւոր, զգայական, մարմնական, անկարգ, պիղծ, յանցաւոր, եղեռնաւոր, earthly, inconstant, fleeting or transitory, sensual, carnal, illicit, lustful, culpable, criminal love;
վայելել սիրով, to make love to, to fall in love with, to court, to woo;
հալիլ մաշիլ սիրով, to burn, to languish with love, to be love-sick;
հատուցանել ընդ սիրոյ, to give love for love, to re-love;
— ազդել, to inspire with a passion;
դիւթել, բորբոքել զ—ն, to philter, to charm;
— ցուցանել, to show or demonstrate love for;
առնել —, to be courteous, amiable, friendly;
to do or confer favours;
ուտել զ—, to eat together, to make love-feasts;
դնել — ի բերան, to kiss, to embrace;
սիրով, lovingly, tenderly, affectionately, with pleasure, willingly;
ի — աստուծոյ, for God's sake;
ի — իմ, for me, for my sake;
արա ինձ —, do me the kindness or the pleasure to;
ամենայն սիրով, very willingly;
— իմ ! my love ! my dear ! cf. Խառնեմ;
cf. Հարկանիմ.
to love, to be fond of, to have an affection or a liking for, to cherish, to like, to be pleased, to take pleasure or delight in, to delight in;
— զմիմեանս, to love one another, to be fond of each other;
ըստ անձին —, to love as oneself;
— իբրեւ զբիր ական, to love as the apple of one's eye;
— մինչեւ զշունչ վախճանին, to love to one's last breath;
խանդակաթ, տարփանօք, սաստիկ, բոլորով սրտիւ or յամենայն սրտէ, ոգւով չափ, ի վեր քեան զամենայն, անկեղծ սիրով —, to love tenderly, passionately or dotingly, to distraction, with all one's heart, with all one's soul, above all, sincerely;
զմի սէր —, to love with equal affection.
heart;
heart, soul, mind, intellect, memory, intelligence;
courage, spirit, heart;
heart, inmost thought;
heart, centre;
առ սրտի, through anger;
սրտի դիւր, ease, pleasure, contentment, satisfaction;
բարութիւն, խստութիւն սրտի, kindness, hardness or obduracy of heart;
լքումն սրտի, faintheartedness, despondency;
ուղիղ, անկեղծ սրտիւ, sincerely, openheartedly, openly;
բոլորով սրտիւ, ի բոլոր սրտէ, յամենայն սրտէ, սրտի մտօք, with all one's heart or soul, heartily, with good will, willingly, voluntarily;
կրթել զ—, to form the mind or character;
հեռացուցանել յանձնէ զ—ս, to alienate good will;
գերել զ—, to captivate, to gain the heart or affection;
յինքն արկանել զ— ուրուք, to gain a person's good;
յափշտակել զ—ս, to charm or gain all hearts;
գորովել, ժառանգել զ—, to touch, to move, affect or stir, to possess the heart;
իջանել ի խորս սրտին, to descend into one's heart;
թափանցել ի խորս սրտին, to penetrate the inmost recesses of one's heart;
տալ, նուիրել զ— իւր, to give one's heart;
խոտարեցուցանել զ—, to pervert, to deprave the heart;
խօսել ընդ սրտի, to speak to the heart;
ասել ի սրտի իւրում, to say within oneself, to say in one's heart;
սրտի մտօք վաստակել, to labour heartily, to take to heart, to occupy oneself seriously with;
— ի բերան շրջել, to seek painfully for;
սրտի դիւր լինել, to be in a state of contentment or tranquillity, to feel pleased, comfortable, contented;
զեղուլ զ— իւր առաջի աստուծոյ, to open one's heart before God;
հայրական, մայրական, գողտր, զգայուն, խաղաղ or անդորր, խաղաղաւէտ, երախտագէտ, ազնուական, բարի, ազնիւ, վսեմախոհ, վեհ, անվեհեր —, paternal, maternal, tender, feeling or sensible, calm, pacific, thankful, noble, good, excellent, elevated (high-minded), great, intrepid or dauntless heart;
անզգայ, ապերախտ, խիստ, ապականեալ, վատ, անգութ, անողորմ, չար, լքեալ —, unfeeling or insensible, ungrateful, flinty or obdurate, spoilt or corrupt, craven or dastard, hard(hearted), unmerciful or pitiless, cutting, drooping, dejected or despondent heart;
խորհուրդք մեծամեծք ի սրտէ գան յառաջ, great thoughts take their rise in the heart;
—ն բաբախէ, թնդայ, the heart palpitates;
արկ ի — իմ, he placed in my heart, he inspired me;
անկցի գութ ի — քո, let your heart be touched;
նուաղեալ էր — նորա, his heart was weak;
հրճուէր ի սրտի, he rejoiced from the bottom of his heart;
եթէ ուրուք — առնուցու կերիցէ, let him eat it if he has the heart to, if he has courage enough;
— իմ գելանի, my heart is moved;
— ի բերանն էր, he struggled with death;
որ յաչաց հեռացաւ՝ ի սրտէ հեռացաւ, out of sight, out of mind.
little column;
ելեկտրական —, electric pile.
cf. Սխալական.
cf. Սխալական.
cf. Շականջեմ.
beginning, commencement, outset;
origin, principle;
cause, matter, author, mother, motive, birth, base, foundation;
principle, maxim;
prelude, proem, exordium;
սկզբունք անընդմիջականք, immediate principles;
սկզբունք արքիմեդեայ, Archimedes' principles;
ի սրզբանէ or սկզբանէ, ի սկզբնուստ, in the beginning, at first, originally, firstly, primitively;
անդուստ or անդստին ի սկզբանէ, from the very beginning or outset, from the first, ab ovo, ab antiquo;
ի սրզբանէ ցկատարածն, from beginning to end;
ի սկզբանէ աշխարհի, since the creation of the world;
ի սկզբանէ էր բանն, in the beginning was the Word;
— առնել or առնուլ, ունել, cf. Սկսանիմ;
ի սկզբանէ, from the beginning, at the beginning;
cf. Սկիզբն.
cf. Սննդական.
pestle;
— մեքենական, crushing-mill or stamping-mill;
— մեծ, large heavy pestle;
— փոքրիկ, small pestle.
crystalline;
jelly;
— բուսական, pectine;
— հիւթն աչաց, crystalline humour.
bitter, angry reproof, scolding, rebuke, threat, menace;
chastisement;
— իշխանակերպ, մեծավայելուչ, majesty;
— իշխանական, authority, haughtiness;
— աչաց, piercing glance;
ի — մատչել ընդ ումեք, to reproach bitterly, to scold sharply.
very noisy, clattering;
— հնչէին զագականին, all the bells rang a full peal.
cf. Սատանայական.
kind, species, race, generation;
nature, complexion;
*height;
gender;
— եւ տեսակ, the genus and the species;
մարդկային —, mankind;
հայկական —, the Armenian nation.
sharp, pointed, piercing, cutting, trenchant;
penetrative, acute, perspicacious, keen, subtle, lively;
sharpness;
sharply;
acute accent;
— ձայն, sharp sound, shrill voice;
— ազք, ակն, keen sight;
— ականջ, sharp ear;
— համ, acrid savour;
— ցաւ, acute pain;
— ունկն կալջիր խրատու հօր քոյ, be most attentive to your father's advice.
sword, sabre, glaive, rapier, steel, knife;
plague;
bulimymus. an Armenian note;
ի — սուսերի մաշել, ընդ — հանել, կոտորել ի —, to put to the sword, to kill, to destroy, to perish;
զսրով երթալ, to fall on a sword;
ի — արկանել, to put to the sword;
հարկանել սրով սուսերի, to strike with the edge of the sword;
սրով վախճանիլ, to perish by the sword;
— ի կող or ի կողս ուրուք ձգել, to run one through, to plunge a sword in the adversary's side, to bury a dagger in a person's heart;
անկանիլ ի — սուսերի, to fall under the edge of the sword;
ի — անկանիլ, to fall by the sword;
— ի կող ընկերի իւրոյ ձգել, to kill each other with the sword;
ընդ ինքեանց —ն ելանել, to fall on their own swords, to commit suicide.
service, office, function, employment;
want, requisite;
furniture, ornaments, trimmings, apparel, moveables, luggage, clothes, goods, service of plate, vessels, utensils;
dinner-service;
meats, victuals, repast, dinner, treat, feast;
pomp, train, equipage;
care, earnestness, solicitude;
—ք եկեղեցւոյ, church ornaments, decorations, plate, chalice;
ի — հայրենեաց, in the public service;
— ունել, տանել, հարկանել, ի —ու կալ, to serve, to take service, to minister;
— ունել կրակի, to worship fire;
— տանել կռոց, to worship idols;
լինել ի —ու պաշտաման ուրուք, to serve, to be in service;
հարկանել, տալ ումեք զյետին —, to pay the last honours;
— տանել ախտից, to obey the passions;
աստուածական մատուցանել անձին —, to be one's own idol;
— առնել, to attend well, to care, to keep, to guard, to watch, to spy, to lie in wait for;
to eat, to dine;
— ուտել or կերակրիլ, to regale, to entertain, to give an entertainment;
— ա րկանել, դնել, to prepare the requisites for the Mass;
զբաղեալ էր ի բազում —ու, he was oppressed by a multitude of things, he was very busy.
cf. Սպիտականամ.
cf. Ռետինական.
cf. Սանական.
dropsy;
— որովայնի, ascites, common dropsy;
— գլխոյ, hydrocephalus;
- աչաց, hydrophthalmia;
— պորաց, hydrophalus;
— սրտակրանաց, hydrocardy;
— փամփշափ, hydrocele;
— կրծից, hydrothorax;
— ականջաց, hydrotite.
drawer of water;
pump;
— բազագրեալ, ձգիչ եւ ճնշիչ, lift & force —, sucking & forcing —, double-acting -;
— շնչող, sucking, lifting or drawing -;
— մղիչ, forcincing — set;
— հրդեհի, steam —, engine, fire-engine;
— կեդրոնախոյս զօրութեամբ, centrifugal -;
— կրելի, portable fire-engine;
— հոլովական, rotatory, rotary -;
— սնուցիչ, feed —;
— օդային, air —, pneumatic —.