work, affair, thing, deed, action, operation, business, trade, negotiation, practice, agency, enterprise, labour;
commission;
fact, effect, merit;
manufacture;
make;
— քաջութեան, esploit, signal action in war;
այր —ոց or —ոյ, an active man, a clever man;
օր —ոյ, a working day;
— է գտանել, it is difficult to find;
— առնել, ընդ — արկանել, to make use of, to employ, to use;
to practise, to effect, to accomplish, to execute, to realize;
ի — ածել, to use, to employ, to make use of;
բան ի — առնել, to establish, to advance, to take for granted, to agree;
ձեռն ի — արկանել, to undertake, to begin, to commence;
—, or —ք Առաքելոց, the Acts of the Apostles;
նովին իսկ ով, ipso facto, caught in the act;
— առ —ով, — ընդ —ով, transitorily, indifferently, cf. Երկրորդաբար, cf. Հարևանցի;
ի — or ընդ — մտանել, to enter on one's duties;
— ունել ընդ ումեք, to have to do with some one, to have business with some one;
ի — արկանել զերկիր, to cultivate or till the ground;
— դնել հողմոյ, to make use of the wind;
— օրական, journey work.
ἕργον (լծ. հյ. երկ). ἑργασία (լծ. արգասիք), ἑργατεία (ուստի թ. ըրղադլըգ ). opus (operis), operatio, factum, actus, actio, factura Արարուած. արարք. երկ. վաստակ. աշխատութիւն, եւ պտուղ աշխատանաց. կերտուած.
Անիծեալ լիցի երկիր ի գործս քո։
Տու՛ր նոցա տէր ըստ գործոց նոցա. ըստ գործոց ձեռաց նոցա հատո՛ նոցա։ Հատուսցէ իւրաքանչիւր ըստ գործս իւր։ Անդամքն ամենայն ոչ զնոյն գործ ունին։ Ի գործ խիստ կաւոյ։ Յամենայն գործ դաշտաց. եւ այլն։
Որպէս մշակք առ գործն, եւ զինաւորք առ պատերազմն զինեալք. (Յճխ. ՟Ժ։)
Ետ զանձն ի գործ. (Փարպ.։)
Բանք միայն դատարկ են, այլ գործ պիտոյ է ընդ բանին. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
ԳՈՐԾ. ἕργον, πράγμα negotium, res, officium Իրողութիւն. պաշտօն. պէտք. բան մը, բան. խզմէթ, իշ.
Գործ՝ զոր ոչ ոք գործէ՝ գործեցեր ընդ իս. (Ծն. ՟Ի. 9։)
Կացուցեալ իմ զքեզ ի գործ քահանայապետութեան. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Ա. 57։)
Ընդ հռոմայեցւոցն կալան գործ՝ երբեմն պատերազմաւ։ Եկաց ի գործ հազարապետութեան կայսեր. (Խոր. ՟Բ. 66. եւ 29։)
Արդարեւ ողբոց արժանի է գործն. (Սարկ. քհ.։)
Կարի անարժան գործ էր եւ ի լուսնոյ ի վեր զամենայն ինչ անմահ համարել։ Անօթ կազմեալ պիտանացու ի գործ տեառն իւրոյ. (Եզնիկ.։)
Որպէս եւ գործիցի մորթ ի գործ։ Յամենայն մաշկ գործոյ. (Ղեւտ. ՟Ժ՟Գ։ (ռմկ. բանի գալու )։)
ԳՈՐԾ. ποίμα, ποίησις Գործած. բանուածք. շէնք. իշ.
Ըստ նմին օրինակի գործ անդստին ի նմանէ լինիցի. (Ել. ՟Ի՟Ը. 8։)
Եւ բերան նորա գործ բոլորշի. (՟Գ. Թագ. ՟Է. 31։)
Զտաշեղ գործոյն ի պատրաստութիւն կերակրոյ ծախեալ. (Իմ. ՟Ժ՟Ե. 12։)
ԳՈՐԾ. πράξις (յորմէ Պրակ). acta Գործողութիւն. ընթացք գործոց եւ վարուց. եւ գլուխ բանից. ամէլ.
Եւ մնացեալ բանքն աբիայ, եւ գործք նորա եւ խօսք նորա ահա գրեալ են. (՟Բ. Մնաց. ՟Ժ՟Գ. 22։)
Ընդ էր ասի Գործք առաքելոց. առաքինութիւն. եւ ութթութիւն ամենայն եւ այլն. (Ոսկ. գծ.։)
ԱՅՐ ԳՈՐԾՈՅ. այսինքն Գործօնեայ. (՟Գ. Թագ. ՟Ժ՟Ա. 28։)
Օր ԳՈՐԾՈՅ. այսինքն Գործելոյ. լուր օր. իշ կիւնիւ։ (՟Ա. Թագ. ի. 18։)
ԳՈՐԾՔ ասին աստուծոյ կամ տեառն՝ Ամենայն արարածք, եւ զոր ինչ ներգործէ ի նոսա.
Կատարեաց աստուած յաւուրն վեցերորդի զգործս իւր՝ զոր արար։ Հանգեաւ յամենայն գործոց իւրոց։ Օրհնեցէ՛ք ամենայն գործք տեառն զտէր։ Որպէս զի մեծ են գործք քո տէր.եւ այլն։
Առաջին գովեստ արարչին այս է, զի գործեաց գործս. եւ երկրորդ այս, զի յայտնեաց զանձն իւր գործոց իւրոց. (Եփր. համաբ.։)
ԳՈՐԾՔ. որ եւ ԳՈՐԾԱՏՈՒՆՔ. Յետին մասունք Հարցին, օրհնեցէ՛ք ամենայն գործք տեառն զտէր. եւ ամենայն.
Եւ այս յաղագս հարցին, եւ գործոցն, ողորմեային, եւ տէր յերկնիցոյն. (Յհ. իմ. ատ.։)
Մտեալ յեկեղեցին՝ սկսանին զփոքր հարցն հանդերձ գործովք. (Մաշտ.։)
ԳՈՐԾ Է. ἕργον hic opus, hic labor Մեծ ինչ է. քաջութիւն է. դժուարին է. մենծ բան է, բանը ընելն է, վարպետութիւն՝ կտրճութիւն է.
Զայր հաւատարիմ գործ է գտանել. (Առակ. ՟Ի. 6։)
Զհայրն եւ զարարիչն ամենեցուն գտանել գործ է, եւ գտեալ՝ ամենեցուն պատմել անհնար է. (Պղատ. տիմ.։)
Ընդ բնութեան, որպէս եւ ասաց ոմն, գո՛րծ է մարտնչել։ Իմաստուն գտանել մի միայն՝ գործ է. իսկ վատթարացն բազմութիւն անթուելի. (Փիլ. իմաստն. եւ Փիլ. այլաբ.։)
ԳՈՐԾ ԱՌՆԵԼ. իբր Գուն գործել. փոյթ ւոնել. եւ Վարել ի գործ. ջանալ. եւ բանեցնել.
Ագռաւ պանիր ունէր ի բերանն. իսկ աղուէսն գործ առնէր ի նմանէ հանել զպանիրն. (Ոսկիփոր.։)
Գործ արասցուք զյամելն վրիժուց (առ յաստուծոյ), ամենեւին յանհնարին տանջանացն ապրելոյ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 21.) յն. καταχράομαι utor
Որպէս եւ յասելն. (Վրդն. ծն. ՟Դ. 1.)
Գործ դնէր հողոյ, եւ բեկոտեալ ցրուէր զշինուածն. իմա՛ ի գործ վարէր զհողմն։
ԳՈՐԾՈՑ ԼԻՆԵԼ. իբր Պարապել ի գործ. առնել զգործն արդեամբք. բանի հետ ըլլալ.
Եւ ինքն ի հնգէն (կամ ի հնգից) գործոց լինէր, եւ ի հնգիցն ախտանայր. (Վրք. հց. ՟Ը։)
Ի ԳՈՐԾ ԱԾԵԼ. Ի գործ դնել. առնել. գործականել. գործադրել. գործքով ընել, բանեցնել. εἱς ἕργον εἱσάγω exsequor
Ի գործ ածեալ, եւ արդեամբք անդրէն կատարէր։ Ի գործ ածել զխորհուրդն. (Ոսկ. յհ.։)
Զխոպանացեալ միտսն ի գործ ածել բարւոյ. (Յճխ. ՟Զ։)
Զօրէնսն զոր ետ, պա՛րտ է ի գործ ածել ամենայն զգուշութեամբ. (Իգն.։)
Զիշխանութիւս ի գործ ածից. (Լմբ. սղ. ՟Ժ՟Ա։)
Ի ԳՈՐԾ ԱՆԿԱՆԻԼ. իբր կր. վերնոյն. Ի գործ դնիլ. εἱς ἕργον χωρεῖ
Ի գործ անկանի, եւ կատարի տաճարի առ դարեհիւ. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Ի ԳՈՐԾ ԱՌՆԵԼ, եւ ԱՌՆՈՒԼ. Ի գործ դնել, եւ ի գործ արկանել.
Զսուր ի գործ արարեալ՝ կոտորէր զալան. (Ղեւոնդ.։)
Ընդարձակութիւն սրտի ի գործ առեալ. (Յհ. կթ.։)
Ի ԳՈՐԾ ԱՐԿԱՆԵԼ. Վարել, ի կիր առնուլ. եւ ըստ յն. վարիլ. χράομαι utor, usurpo բանեցնել, գործածել, բանի բերել.
Զկորդացեալ երկիր ի գործ արկանել. (Մամբր.։)
Ի գործ արկանել զշնչաւորս եւ զանշունչս։ Զերկիր ի գործ արկանել. (Յճխ. ՟Դ։)
Ի գործ արկանել զիմաստութիւն, կամ զբարկութիւն, զչարութիւն։ Սուր ի գործ արկանել. (Լմբ. ստիպ.։ Մխ. երեմ.։ Իգն.։)
Բայց ես եւ ոչ զմի ինչ յայսցանէ արկի ի գործ. (՟Ա. Կոր. ՟Թ. 15։)
Եթէ զպատուհաս իւր ի գործ ոչ արկանիցէ. (Յոբ. ՟Ի՟Գ. 16։)
Ի ԳՈՐԾ ՏԱՆԵԼ. Նոյն ընդ վ.
Զճարպ մեռելոտւոյ տանել ի գործ ինչ արտաքին, այլ ո՛չ թէ ի կերակուր. (Արծր. ՟Ա. 3։)
ՁԵՌՆ Ի ԳՈՐԾ ԱՐԿԱՆԵԼ. ՁԵՌՆ Ի ԳՈՐԾ ԱՌՆԵԼ. ἑπιχειρέω, ἑγχειρίζω, δράσσομαι aggredior, caepi Բուռն հարկանել, կամ ձեռնարկել. սկսանիլ. ձեռք զարնել, սկսիլ.
Երթալ ձեռն ի գործ արկանել, եւ զտեղին շինել. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Ձեռն ի գործ արկանէր։ Զձեռն ի գործ արկեալ։ Զձեռն արկեալ ի գործ. (Փարպ.։)
Այն ինչ լինէր նոցա զանաչառ զանողորմ ձեռն պատերազմի ի գործ արկանել. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ. 29։)
Սկսաւ ձեռն ի գործ առնել. (՟Բ. Մակ. ՟Դ. 40։)
Ձեռն ի գործ առնէին. (՟Ա. Մակ. ՟Դ. 14։ ՟Բ. Մակ. ՟Ժ. 29։ ՟Ժ՟Բ. 37։)
Ձեռն ի գործ արար. (Երեմ. ՟Ծ՟Ա. 12։)
ԸՆԴ ԳՈՐԾ ՄՏԱՆԵԼ. Կրթիլ կամ վարիլ ի գործ. բանեցուիլ, բանեցուած ըլլալ.
Առցէ զերինջ մի յարջառոց, որ ընդ գործ չիցէ մտեալ. (Օր. ՟Ի՟Ա. 30.) յն. որ չիցէ գործեալ. այսինքն բանեցուցած չըլլայ՝ երկիր վարելու։
ԲԱՆ Ի ԳՈՐԾ ԱՌՆԵԼ. cf. ԲԱՆ։
ԳՈՐԾՈՎ. իբր Արդեամբք. փորձով. իրօք.
Գործով գիտասցէ եւ ծանիցէ զորոշումն գիտութեան բարւոյ եւ չարի. (Եփր. ծն.։)
ԳՈՐԾ ԱՌ ԳՈՐԾՈՎ, կամ ԸՆԴ ԳՈՐԾՈՎ. իբր մ. παρέργως, πάρεργα obiter, negligenter, perfunctorie Արտաքոյ բուն գործելի գործոյ. երկրորդաբար. հարեւանցի. վեր ի վերոյ.
Վարկպարազի գործ առ գործով արարեալ զմեծ գործն։ Պաշտել զաստուած ո՛չ վարկպարազի եւ գործ առ գործով։ Ո՛չ վարկպարազի եւ յանցի եւ գործ առ գործով. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. բագն. եւ Փիլ. լին.։)
Այլ սոքա վարկպարազի եւ գործ առ գործով մեզ հարցեալ փորձեցան. (Նիւս. կազմ.։)
Այս ամենայն (հոգեւորն) լիցի՛ եղեալ գործ, եւ այն ամենայն (մարմնաւորն) գործ ընդ գործով. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1։)