insensible.
cf. Անախորժ.
cf. Անակնկալ.
incorruptible, unalterable;
incontestable.
not salted.
cf. Անաճ.
decrease, diminution.
cf. Անայլայլակ.
abandoned, forlorn, helpless.
irreproachable, irreprehensible.
cf. Անանջատ.
cf. Անանց.
unspeakable, ineffable.
fit for a brute, brutal, bestial.
disconsolate;
inconsolable.
free, unembarrassed;
without obstacle, freely.
freedom, state of any thing free from obstacle or hinderance.
that cannot be revived, or rekindled, not renewable, extinct.
that cannot be pronounced distinctly, difficult to articulate.
cf. Անհետազօտ.
irrefutable;
undeniable, incontestable.
cf. Անհուպ.
that cannot be taken in hand, extremely difficult;
untractable.
untameable, savage, wild
dreadful, ghastly, frightful.
hideous, dreadful, formidable;
horrible, execrable.
to go out, to free one's self, to set one's self at liberty.
fallacious, deceitful.
cf. Զոհ.
disgusting, abominable, detestable, hateful.
pen-knife.
cf. Բանտարգել.
cf. Զնդանարգել.
visible, tangible, palpable.
tolerable, bearable, light.
potable, drinkable, fit to be drunk
potable, drinkable;
drinker;
drink, draught, beverage, liquor, potation;
cf. Ըմպակ;
զովացուցիչ —, refreshing draught;
կերակուր եւ —, food and drink;
թակոյկք եւ —ք, vessels and drink;
ի տուն ըմպելեաց մի մտանիցես նստել ընդ նոսա՝ ուտել եւ ըմպել, thou shalt, not go into the house of feasting to sit with them tp eat and to drink;
անուշակ —, cf. Օշարակ;
— քդից, cf. Նեկտար.
barricade;
— կանգնել, to raise a -;
կործանել զ—, to force a;
-
familiar, domestic, tame, easy, mild, tractable, approachable.
cf. Ընդել.
familiar, intimate, bosom, linked or knit together in the closest bonds of friendship, intimately acquainted;
— լինել, cf. ԸՆդելակցիմ.
to grow familiar, to make acquaintance.
to grow familiar, to become familiar;
to make acquaintance;
to get used or accustomed to, to habituate one's self.
familiar, tame, domestic.
to make familiar, to tame;
to instruct;
to tame, to render mild and less ferocious.
cf. Ընդելուզուած.
to enchase, to fit into, to set, to mount, to enchase, to set in a bezel;
to string pearls, to interweave, to entwine, to braid, to form a tress;
ընդելուզեալ ակամբք՝ մարգարտով, adorned, set with jewels or pearls, ornamented with gold, or arabesqued;
ընդելուզեալ յոսկի, set in gold.
setting, mounting, enchasing, fitting in;
weaving, web, braid, texture.
cf. Ընդելուզուած.
familiarity;
acquaintance;
custom;
յ— ածել, to familiarize with;
— ունել ընդ ումեք, to be familiar with.
lapathum (a purgative plant);
cf. Աւելուկ.
measured with a surveyor's chain;
measurement;
— առնել, to measure with the chain, to lay out by the line, to survey, to parcel out;
— առնել զերկիր, to divide, to portion, or to measure out the land;
— բաժանիլ, to be divided, or measured by line.
good, excellent;
superior, better;
praiseworthy;
honest, upright;
— վարկանել՝ համարել, to esteem or love more, to prefer;
առ —ս ունել, to hold in honour, to reverence;
ի — անդր գալ, to become better, to improve, to ameliorate;
— է, it is good, it is better or wortb more;
— եւս, so much the better;
ո՞չ — եւս իցէ, would it not be better ? ո՞չ — եմ ես քեզ քան զտասն որդի, am I not worth more than ten sons to you ? — էր թէ մեռեալ էաք, would that we also had not survived !
better;
— առնել, to ameliorate, to make better, to improve;
— վարկանել համարել, to consider highly, to prefer;
— կեանք, the future life.
mountain;
— տեառն, — սուրբ, heaven, paradise;
լիրինք յաւիտենից, յաւիտենական or մշտնջենաւոր, the angels, the prophets, the apostles;
արտեւան, գագաթն, կատար լերանց, the summit, the ridge of the mountain;
կապան, կիրճ լերանց, strait, defile, pass;
գօտի, շղթայ, պար լերանց, chain, ridges of mountains;
հրաբուղխ լեառն, volcano, a burning mountain;
սառնատափ լերինք, glaciers;
լուղական լերինք, iceberg;
մոլորակային, լուսնային լերինք, the planetary, the lunar mountains;
զլեառն լեռնայն գնալ, to go from mountain to mountain, or by mountain paths;
լեառն Սինա, Մասիս, mount Sinai, Ararat;
իբրեւ զլերինս ելանէին բարձրանային փրփրադէզ ալիքն, the foaming waves ran mountains high;
եւ լեառն մուկն ծնաւ, the mountain brought forth a mouse.
tongue;
language, speech, idiom;
nation, people;
— լեզու ապխտեալ, smoke-dried tongue;
լեզու աղտեղի, foul tongue;
լեզու կօշկի, toe of a boot or shoe;
լեզու զանգակի, clapper, tongue of a bell;
լեզու երկրի, neck of land;
հայ լեզու, the Armenian language;
գաւառական լեզու, dialect, idiom;
մայրենի լեզու, mother-tongue, vernacular idiom, native language;
կենդանի լեզու, living, dead language;
ուսուցիչ լեզուաց, language-master;
վարժապետ գաղղիական լեզուի, teacher, professor of french;
լեզու չար, սուտ, նենգաւոր, a malicious, slanderous tongue;
լեզու անուշակ, մեղրակաթ, honey-tongued;
լեզու քաջ, վսեմ, eloquent;
խօսել այլ եւ այլ լեզուս, to speak many languages;
to have the gift of tongues;
լեզուի տալ, to speake inconsiderately, cf. Շաղակրատեմ;
to be full of talk;
ի լեզու գալ, արձակել լեզու, to be able to talk, to receive the faculty of speech;
արձակել, ձգել առ ոք զլեզու, to speak openly against, to contradict;
լեզուոյ դրունս դնել, ունել զլեզուն, կարճել՝ սանձել զլեզուն, to hold one's tongue;
to bridle one's tongue;
մերձ ի ծայր լեզուին ունել, to have at one's tongues end;
լեզուն ի քիմս կցիլ, to lose the use of speech, to be tongue-tied, speechless or dumb, to be struck dumb;
անոսկր է լեզու, այլ զոսկերս լեսու, the tongue has no bones and yet it breaks bones;
որպիսի՜ լեզու շաղակրատ, what a chatter-box ! կարի քաջ փոխեաց զլեզու իւր, he has much changed his language, he now sings quite an other tune.
full;
superabundant, copious;
fully, completely, thoroughly, entirely;
perfectly;
լի առնել, to fill, to load, to heap;
զբազում լսելիս լի արար բանն, many have heard him;
լի լինել, cf. Լիանամ;
լի եւ լի, cf. Լիուլի;
լի ափով, ձեռօք, by handsful, profusely, generously;
լի աւաբաւ, loaded with booty;
լի փառօք, covered with glory;
լի աւուրք, full of years, old;
լի մտօք, sensible, judicious, wise;
լի երախտագիտութեամբ, full of gratitude, of affection, of faults;
զաւուրս տասն լի, ten entire days;
լի կատարեալ, բովանդակ, perfectly full, entire, complete, perfect, cf. Լիակատար;
լուսին լիով լուսով նկարեալ, full moon;
բաժակ գինի լի արկանել, a glass of wine full to the brim;
լի զհասակ մարմնոյն ունել, to be adult, to arrive at man's estate;
լի են բերանք նոցա ծաղու, they are full of laughter, of merriment;
լի ասացեր, you are quite right.
insult, affront, offence, injury, outrage;
—նս դնել ումեք, to abuse, to scold, to slang, to revile, to affront;
ի —նս լինել, to be despised, to fall in ignominy or opprobrium;
to be put in the pillory, to be object of insult;
թշնամանօք, injuriously, insultingly, offensively.
enemy, foe, adversary, opponent, antagonist;
աներեւոյթ or հասարակաց —, the devil, the invisible enemy of mankind, demon;
— լինել, cf. Թշնամանամ;
լինել ումեք ի — յաւիտենից, to be one's eternal enemy;
—ս յարուցանել, to raise up enemies;
—ք առն ընտանիք իւր, a man's foes shall be they of his own household;
cf. Ընտանի.
enmity, hostility, hatred, aversion, misunderstanding;
ի — դառնալ, to become an enemy;
թշնամութեամբ լինել, կալ ընդ ումեք, to be at enmity, in contest with, on had terms;
թշնամութեամբ, in a hostile manner.
misery, misfortune, evil, calamity, wretchedness, disastrous state;
ի — անկանել, to fall into misfortune or misery;
դառնալ ի —, to be unfortunate.
leave off ! come on !
save, excepting, besides that;
— անդր, set aside, leave out, pass over, nonsense! go! get away, or out! fy! pooh! — թէ, so much the more, more than, rather than;
— զայն, — զի, not only;
— լիք լինել, to be abandoned, outcast.
remission, relaxation, pardon, discharge, release, deliverance;
defection;
խնդրել —, to ask pardon, to make excuses;
— տալ, շնորհել, to pardon, to grant pardon, cf. Ներեմ;
— արա ինձ, I beg pardon, excuse me;
have the goodness;
with permission, by your leave;
— առնել ումեք, to pardon, to condone, to absolve;
— առնել երկրին, to remit taxes or tribute;
to condone the burdens of taxation, to lighten;
to let the earth lie fallow;
— առնել ի կապանաց, to unbind, to release;
— լինել մեղաց ումեք, to be absolved, or freed from the effects of sin.
to let, to permit, to allow;
to commit, to abandon, to resign, to yield, to give up, to forsake, to cast off, to leave, to desert, to get rid of;
to deliver, to free, to pardon, to remit, to release, to acquit, to forego, to pass over, to tolerate;
to repudiate;
to renounce;
— ասել, to omit, to leave out, to pass over in silence;
— զմեղս, to pardon, to absolve, to remit;
to expiate;
— զիմն ի գլուխ ուրուք, to let one go one's own way;
ձայն —, to cry out;
— առնել, to permit, to allow;
— առ ժամանակ մի, to suspend;
— զոք ի մահուանէ, to free from death;
չ-, to refuse, to hinder, not to allow;
սիրտ իմ եթող զիս, my heart failed me;
ի բաց թողցուք զայս, let us leave that aside;
-, թողանիմ, ղայ, to be left, abandoned.
languid, faint, feeble, weak, soft, delicate, tender;
— առնել՝ տալ, to permit, to accord, to give leave, cf. Թողացուցանեմ;
— առնել պարտուցն, to remit or cancel debts;
— լինել, to be permitted, accorded, conceded;
— տալ ումեք աւուրս ինչ, to concede a few days, to give time;
— տուք ինձ, let me, permit me, allow me;
— տուք ինձ զհամբերութիւն, don't make me lose patience;
leave me at peace, let me alone;
— տուր մինչեւ զայդ վայր, enough of that, enough;
տալովն Աստուծոյ, ըստ թոյլ տալոյ բարերարին, God willing, by divine permission.
poison, venom;
spite, virulency, venom;
թափել զ—, to remove or extract the venom, to give antidotes;
թափել զ—ս յոք, to give vent to one's anger, rage, malice, to grow fierce or ferocious;
cf. Թափեմ;
— առնուլ, to take poison;
— մահացու, mortal poison;
— մահու արբուցանել, to cause one's to drink a mortal poison;
— դառնութեան, bitter poison.
provision;
viaticum;
pay, wages, hire, salary, stipend;
pension;
— եկեզեցական, benefice;
ուսանել —աւ, to be in a boarding-school;
— յետին, վերջին, viaticum;
տալ, պաշտել ումեք զյետին —, to administer the viaticum.
that suffered a violent death, that died a death of torture;
— լինիմ, to be beaten to death;
— առնել, սպանանել, to belabour, to maul, to beat to death.
numeral, numerical;
date;
epoch;
era;
դնել զ—, to put the date, to date;
—աւ, dated;
ան-, undated;
—ն, arithmetic.
cf. Թուելութիւն.
to loosen, to relax, to slacken, to unbend, to untie;
to enfeeble, to enervate, to effeminate, to debilitate;
to let, to permit;
— զաղեղն, to unstring the bow;
— ի խնամոց, to neglect, to abandon;
առանց Աստուծոյ —նելոյ, without God's permission.
looseness, relaxation, slackness;
weakness, feebleness, debility;
faintness, languour;
enervation, effeminacy, softness;
— առնել, to give relief, to set at liberty, to permit, to allow, cf. Թուլացուցանեմ.
brown, tawny, swarthy, dark;
— հաց, brown bread;
— or —ս զգենուլ, ի —ս համակիլ, to wear mouraing, to dress in mourning, to put on mourning;
to be in mourning;
to be plunged in grief;
— զգեցուցանել, ի —ս համակել, to clothe in mourning, to dress in black, to put into mourning;
to throw into mourning, to plunge in grief;
ի —ս համակեալ, in deep mourning;
—ք, brood, covey;
ի —ս նստել, to brood;
cf. Թխեմ.
letter, epistle, missive;
թուղթ գրել, to write a letter;
թուղթ առաքել, to send a letter;
թուղթ ընդունել, to receive a letter;
թուղթ աղաչանաց, written entreaty, petition;
paper;
պատառ մի թուղթ, կոտորոկ թղթոյ, a bit of paper;
շրջշրջել զթուղթս գրոց, to turn over the leaves of a book;
ծրարել ի թուղթ, to put in paper;
տոգորել, արատել զթուղթ, to blot, to waste paper;
դանակ, հատիչ թղթոյ, paper-cutter or paper-knife;
թուղթ գրութեան, writing paper;
թուղթ նամակի, letter-paper;
թուղթ տոմսակի, note-paper;
թուղթ ուրուագրութեան, drawing-paper;
ծծուն թուղթ, blotting or bibulous paper;
թաւ թուղթ, pasteboard;
թուղթ ծրարի, wrapping or packing paper;
թուղթ յոռի, անպիտան, waste, paper, old papers;
մածուցիկ թուղթ, sized paper;
թուղթ տպագրութեան, printing paper;
թուղթ մագաղաթեայ, parchment, vellum;
թուղթ ճենաց, India paper;
թուղթ ծրահանելոյ, tracing paper;
թուղթ ապիկեալ, զմռնիտեալ, emery-paper, glass-paper, sand-paper;
թուղթ մզելոյ, filtering-paper;
թուղթ գունաւոր, coloured paper;
թուղթ կճեայ, marbled or stained paper;
թուղթ սեկանման, morocco paper;
թուղթ դրոշմեալ, stamped paper;
թուղթ արծնելոյ, smoothing paper;
թուղթ ձիւթեղէն, brown paper, tar paper;
թուղթ մեքենական, machine paper;
թուղթ տաշտական՝կազմ, vat-paper, handmade paper;
թուղթ գաղափարեալ, laid paper;
bills.
sabre;
sword;
հարուած թրոյ, sabre-cut, sword-cut;
— ի ձեռին, sword in hand;
յիւր ապարանսն — շողացուցանել, to boast one's prowess hiding at home;
sword-fish;
weaver's shuttle;
an Armenian note.
bath;
infusion;
ի — արկանել, դնել, to bathe, to infuse, to steep, to soak.
spit, spittle;
— արձակել, to spit;
cf. Թքանեմ;
աման թքոյ, cf. Թքանոց.
flight, soaring;
— աստղ, falling star;
—ք մտաց, flight of fancy;
—չս տալ մտաց, գրչի, երեւակայութեան, to give loose to one's genius or pen;
to let one's fancy ramble;
թռիչս առնուլ՝ արձակել, to take wing or flight, to wing one's flight, to soar on high;
ի թռիչս, flying, on the wing, as it flew hy, in the air.
bird, fowl;
— բնութիւն, the winged tribe;
flying, volatile;
—ք, the feathered songsters, the singing birds;
— օձ, winged serpent or dragon;
— բան, word or expression slipped by chance;
— արագութեամբ հասանել, to arrive like lightning;
to fly as swift as a bird.
full of spittle;
— առնել, cf. Թքակոծեմ.
prison, gaol;
դնել ի բանտի, ի — արկանել, to imprison;
խուսել ի —է, to make one's escape from prison, to escape;
հանել ի —է, to let out of prison;
ելանել ի —է, to go out of prison.
cf. Բանտարգել.
cf. Բանտարգել.
cf. Բանտարգել.
cf. Բանտարգել.
cf. Բանտարգել.
to take away, to remove, to carry off, to displace;
to retrench;
to derogate, to suppress, to withdraw;
to cause to cease, to destroy, to dispel, to efface, to extinguish, to stifle;
to take away, to ravish, to take, to steal, to rob;
to lift up, to raise;
to bear, to support, to sustain;
— ի վերայ, to put, to put on, to load;
— ի հաշուէ, to discount, to deduct, to abate;
— զօրէնս, to repeal a law, to cancel, to annul;
— զխոչս, to clear, to extricate;
— զցանկն, to unbar;
— զմանուկն յարգանդէ, to deliver a woman;
— թողուլ, բարձի թողի առնել, to abandon, to forsake entirely, cf. Մերժեմ, cf. Լքանեմ;
—ի լուծ կշռոց, to weigh;
— զգլուխ, to behead, cf. Գլխատեմ;
աղաղակ կական՝ կառաչ՝ ձայն՝ ճիչ —, to scream, to cry out;
to weep;
— ի միջոյ, to carry away, to stroy, to annul;
— զամենայն դժուարութիւն, to take away all difficulty;
— զկեանս ուրուք, to take away the life of some one, to kill, to murder;
բաղոք —, to appeal, to invoke, to lament;
— զցաւս, to support pain;
— ուստեք, to go away, to depart;
— զթիւ, to subtract;
— արձակել, to dismiss;
բարձեալ բերել, to carry;
to be carried or brought;
to liken, to compare;
to be taken away;
to be destroyed;
to be estinguished;
բարձիր եւ անկիր ի ծով, be thou removed and cast into the sea;
— մտաց հպարտութեամբ, to be proud of;
արք արգարք բառնիմ, the just perish;
Դամասկոս բարձցի ի քաղաքաց, Damascus will soon be no longer a city;
բարձաւ ուխան, the pact is broken;
— ի կենաց, to die;
նմա բարձին զխանչն, they put on him the cross.
cf. Բասրելի.
fortune, luck;
destiny, fate;
wager, bet, stake;
—ս արկանել, to lay a wager, to bet.
speech, voice, accent, language, idiom, dialect;
acclamation, exclamation;
cry, clamour;
sound;
կերկերեալ դողդոջ՝ ընդհատ սպառնալից —, a hoarse or gruff, trembling, interrupted, menacing voice;
յօդել —, to offer a word, to speak;
ածել ի —, to make one speak;
— արձակել, to cry, to raise the voice, to exclaim;
հնչեցին օդք ի — ցնծութեան, the air was filled with cries or a thousand cries of joy;
ի Հայ —, in the Armenian language;
— ամպոց, սրաման, thunder, noise;
— ամբոխին, clamour, cry;
— փողոյ, հաւուց, վահանաց, հողմոց, blast of trumpets, ruff;
cackling;
noise or clashing of shields;
whistling or bluster of the wind;
— առիւծու, դաղանաց, cf. Մռնչիւն;
— աղաղակի, rumour
well, right;
safely;
— եկիք, be welcome;
— նմա՜, adieu ! — մնալ ասել, to bid farewell, to take leave;
to renounce, to forsake.
cf. Բարեբախտ;
բարեբախտիկ լինել, cf. Բարեբախտիմ.
intercessor, mediator;
— լինել, cf. Բարեխօսեմ.
friend;
familiar, dear;
մտերիմ՝ անկեղծ՝ ճշմարիտ՝ անձնանուէր՝ սիրելի սուտ —, intimate, sincere, true, devoted, dear, false friend.
good, honest, virtuous;
բարեկիր առնել, cf. Հաճեմ, cf. Բերկրեցուցանեմ, cf. Հեշտացուցանեմ.
very agreeable;
բարեհաճոյ լինել, cf. Բարեհաճոյանամ.
coaxer, cajoler, gallant, complaisant;
յ— լինել, to please, to flatter, to coax, to cajole, to adulate.
favourable, prosperous;
— լինել, to prosper.
good, nice, kind, indulgent;
fit;
fine, handsome;
well, right;
good, benefit, favour, goods;
— է, it is good;
— առնել, to do well;
— or բարեաւ եկիք, be welcome ! համբաւ բարեաց, good reputation;
գիտել զ— կամ զչար, to ignore the difference between good and evil;
զինչ — գործեցից, what shall I do well ? հատուցեր ինձ —ս, you have done me good;
ընկալար անդէն զ—ս քո, you have received good in your life;
յորժամ — լինիցի քեզ, when will you be happy;
բարեօք, cf. Բարւոք;
բարով իմն, cf. Սիրելապէս, cf. Մարդասիրապէս;
cf. Բարեաւ.
good;
well, softly, leisurely;
ծածկել — է, it is better to hide it;
— է, it is well;
որպէս եւ —թուի քեզ, as you like it, if you please.