to eat and drink to excess, or voraciously.
cf. Ժոյժ ունել.
cf. Ժոյժ ունել.
to be patient, to suffer patiently;
to resign one's self to;
to be courageous, to suffer or bear with courage;
to oppose, to resist;
to abstain from, to be continent;
to do without;
— ի կերակրոց, to fast, to live on a diet;
— ի դինւոյ, to abstain from wine.
time, moment;
ժում մի, once, once on a time;
sometime.
to cause to smile, to draw a smile (from).
to smile, to sneer, to give a constrained laugh.
smile, sneer.
to render insolent, or presumptuous.
to be bold, to have the audacity, to dare.
to entreat earnestly, to conjure, to beseech;
to importune, to tease;
to dare, to be bold.
to embolden, to give or inspire with courage.
to be importunate, to persist in entreaty;
to be bold, audacious.
to take courage, to gather spirits, to grow stronger, to put forth one's strength, or courage, to be courageous;
to be diligent, active, laborious.
to inspirit, to animate, to encourage.
to shake up, to stir, to agitate (the water);
cf. Շքթեմ.
addieted to women, abandoned to the love of women, immoderately fond of women, in love, amorous madman;
slave of the fair sex, general lover.
to be addicted to women, abandoned to the lust of women.
lust of women.
to become effeminate;
to be guilty of sodomy;
իգացեալ, effeminate, womanish;
sodomite.
to effeminate, to enervate.
to get waspish, to rage.
like or similar to vipers.
my, mine;
my own, mine, my family, friends, people.
begotten, born of me.
intelligible, comprehensible, perceptible, conceivable;
intellectual, intelligent;
—ք, spiritual intelligences;
— է, it is to be understood, it means.
to understand, to know, to feel;
to conceive, to comprehend, to perceive, to learn, to find out, to discover;
to think, to consider;
to believe;
զօրութեամբ —, to understand (something omitted);
հնարս —, ելս՝ ելս իրաց —, to find means, to exercise one's ingenuity, to invent;
իմաստս չարս —, to weave a conspiracy, to form a plot, to cabal, to conspire;
զանձին — բարի, to seek one's interest, to consult one's own happiness;
գիտէ — զամենայն հնարս, he knows how to attain his end, how to manage.
to be known, manifest, evident.
signification, sense, meaning, substance, drift;
acceptation;
understanding, good sense, judgment;
notion, knowledge;
conception;
thought, idea, design, project;
maxim, axiom;
invention;
expedient, means;
intrigue, machination, plot, snare;
—ք ուղղութեան՝ առաքինութեան, sentiment of probity, of virtue;
մեծահրաշ —ք, mysteries;
զգայարանք —ից, the mind, intelligence;
ուշ —ին՝ —ից, spirit, thought;
յ— եւ ի բան հասանել, to arrive at the years of discretion;
գալ յ—, to return to one's self, to recover the senses;
to be known, understood;
ունել զիմաստս իրիք, յիմաստս իրիք երթալ, to understand, to seize the meaning, to comprehend;
—ս չարս իմանալ, cf. Իմանամ;
զ— խորհդեան կատարել, to execute the deliberation of council;
զիմաստս խաբէութեանն լուծանել, to frustrate a plot, to baffle an intrigue;
—քն գործք լինէին, the ideas were realized.
intelligent, skilful, clever;
well made, well constructed, skilfully made.
replete with wisdom, vevy learned, very skilful;
sententious, pithy;
sentimental.
cf. Իմաստազեղ.
tinking wisely or judiciously, wise, sensible, judicious, provident, cautious.
cf. Իմաստախոհ.
sophist, pedant, sophister;
sophistical, pedantieal;
finespun, subtle.
cf. Իմաստակ.
philosophical;
intellectual;
sensible;
sophistical.
to sophisticate, to play the pedant, to subtilize, to quibble.
intellectual, intellective;
sensible.
sophism, sophistry, pedantry, cavil, chicanery, quibble, paralogism, paralogy.
SOphistically, pedantically.
that studies the sciences, that cultivates wisdom, lettered, learned;
— հանճար, elevated genius.
cf. Իմաստազեղ.
cf. Իմաստնանամ.
wisely, learnedly.
philosopher;
sage, man of science, of learning.
philosophically;
wisely, learnedly.
philosophical.
to be philosophioal;
to be virtuous.
cf. Իմաստասիրաբար.
in cash, ready (money);
— դրամ, ready money, cash;
— հատուցանել, to pay in advance.
thistle-head;
ընտանի —, artichoke;
տակ —ի, bottom of an artichoke;
միս —ի, artichoko-chard;
—ի խէժ, cf. Կինաբարիս.
cry, scream, shriek;
— եւ կառանչ իմ, my cries shouts.
ape;
— փոքր, marmoset;
— մեծ, baboon;
— երկայնաձետ, monkey.
cab, bin, ephah, bath;
bezel, mounting, setting;
—ք աչաց, socket or orbit of the eye;
—ք կօմկաց, vamp of a shoe;
iron greaves, armor for the legs;
— ատամանց, socket, alveolus.
bluish, rather blue, sky-blue;
livid;
bluish, light blue;
— կամար, the roof or canopy of heaven, the cerulean vault;
—ն երկնից, sky-blue;
— ծովու, ultra-marine;
բրուսիական —, Prussian blue.
cf. Կառուցումն.
coach, carriage;
car, chariot;
երկանիւ՝ քառանիւ —, two wheeled carriage, four wheeled carriage;
— քառաձի, վեցձիան —, a coach and four, and six;
համաշխարհիկ —, — կառանոցի, երագընթաց —, omnibus;
hired-coach;
stage-coach;
վարձուոր, հասարակաց, առանձնական —, hackney-coach;
cab;
private coach;
հովանաւոր —, carriage with awning or curtains;
կայարան կառաց, cab-stand;
աստիճանք, դռնակ, աթոռակ, կուրծք, կոնք կառաց, foot-board of a carriage;
carriage-door;
coachman's box;
carriage-seat;
hood of a carriage;
վարձ, սակ կառաց, coach-hire, fare;
ելանել՝ մտանել ի կառս, to get into the coach;
օգնել, տալ բազուկ յելեւէջս ի կառաց, to help into, or down from the coach;
երթալ կառօք, to go or ride in a coach;
կացուցանել զկառսն, to stop the carriage.
suspicion, distrust, surmise, doubt, mistrust, umbrage;
a. suspicious, distrustful;
— առնուլ, ի կասկածի լինել, ի — անկանել, — ի մտի ունել, to conceive suspicion, to be suspicious, to distrust;
փարատել զ—, to dissipate, to cure of suspicion or distrust;
—է ինձ զնմանէ, I suspect or doubt him, I have no confidence in him, I am diffident about him.
cf. Կասկած;
— նօք, distrustfully;
տարապարտ կասկածանս ունել զումեքէ, to suspect wrongfully or without cause.
suspicious, distrustful, diffident, doubtful;
— լինել ումեք, to become suspicious of.
suspicious, mistrustful, distrustful, umbrageous;
apprehensive, uncertain, irresolute;
ի միտս —ս լինել վասն, to suspect, to want confidence in, to be suspicious of.
gridiron;
trivet, tripod;
խորովել՝ եփել ի վերայ —ի, to broil, to grill, to cook upon the gridiron;
միս ի —է, broiled meat.
comedy;
— յօրինել, to write -;
— խաղալ, հանդիսացուցանել, to act a play, to represent plays;
— իմն է, it is but a farce.
fury, impetuosity, rage, ferocity, frenzy, madness;
— հողմոց, wild rage, the fury of the winds;
— շան, rage, canine madness.
summit, top, height;
end, conclusion, term, accomplishment;
— հաւու, cock's comb;
crest;
tuft;
ի —ն եհաս շնորհաց, he arrived at the height of favour;
cf. Կատարումն.
end, extremity, term;
accomplishment, consummation;
end, close, expiration;
effect;
destiny;
ածել ի —, ի — հասուցանել, to conduct to the end, to put the finishing touch, to accomplish, to perfect;
նորանշան կալաւ նա —, strange was his destiny;
մինչեւ ի — աշխարհի, to the end of time, when time shall be no longer;
այլ չեւ է —, but the end is not yet.
cat, puss;
— արու, tom-cat;
— էգ, she-cat;
— ոչ մալեալ, he-cat;
ձագ —ի, kitten, young cat;
— քաջ մկնորս, a good mouser;
— վայրի, cat-o-mountain;
նուալ՝ մլաւել —ի, to mew, to caterwaul;
մլաւիւն —ի, mewing;
երաժշտութիւն —աց, caterwauling;
ցնկնիլ —ի, to kitten, to bring forth kittens.
force, vigour;
power;
means, faculty, capacity, ability;
— է, it is possible;
ոչ է —, it is impossible;
ըստ կարի, as much as possible;
ըստ կարի փութով, with all possible speed;
ըստ կարի նուազ, as little as can be;
իւրաքանչիւր ըստ իւրում կարի, every one according to his ability;
որչափ իկարի քում իցէ, as much as you can or as lies in your power;
ըստ իւրում կարի— զօրութեան իմոյ, to the utmost of my power, the best I can, all I can;
ոչ գոյ ի ձեռս մեր —, it is not in our power, we cannot;
իվեր քան զկար իւրեանց, beyond their strength.
butter;
թարմ, ընտիր, ծթրեալ —, fresh, best, rancid -.
order, rank, rule, class, series, arrangement, disposition;
turn, succession, sequel, train, concatenation;
rank, state, condition;
religious order, institution, congregation;
orders, ordination;
hierarchy;
rank, line, battle-array;
stratum, layer, bed;
կարգաւ, ըստ —ի, — ըստ կարգէ, — ըստ կարգի, in order, orderly, regularly, systematically, by turns;
one after another, each in his turn, successively;
արտաքոյ —ի, extraordinary;
— բնութեան, order of nature;
—ք ուղղութեան, the laws of probity;
դաշնակեալ կարգք, harmony;
— կանանց, the menses;
— բանից, train, style;
անդրէն ի — բանին ի վեր ելանել, to return to one's subject, to take up a discourse anew;
դնել ի կարգի, ի — արկանել՝ ածել, to put or set in order, to set to rights, to order, to arrange, to settle, to regulate, to dispose;
to enumerate, to run over;
խանգարել, վրդովել զ—, to trouble, to disturb, to disarrange (the order);
զանձն ի —ի ունել, ի — գալ, to regulate oneself, to become discreet, orderly, methodical;
ի — անկանիլ, to prepare, to dispose oneself;
ի — անկեալ պատմել, to relate or narrate methodically;
դնել ի վերայ —, to impose penitence;
ի — աշխարհի մտանել, to get married;
եւ որ ի —ին, and so forth.
lever;
balance;
— քառաթեւին, arms of the cross;
— կշռոյ, beam of an assaying balance;
— թեքեալ or արմկնաձեւ, crook or elbow -;
— արգելիչ, detent -.
lever.
sole, alone, only, simple;
empty, desert;
deprived of;
— օր, work-day;
— մնալ ի մարդկանէ, to be, or to remain unpeopled;
— եւ մերկ ի սփոփութենէ, disconsolate, very sad;
— or — ի լոկոյ, only, simply;
բանիւ լոկով, with the word alone.
swimming;
flying;
— քար, stone-roller;
ի — անկանել, to swim, to take to the water, to jump into the water;
արկանել —, to set floating, to float, to launch;
ի —, by swimming;
ի — հատանել անցանել, to swim over, or across;
ի — հասանել ի ցամաք, to swim to the shore;
ի — երթալ, to swim to, to swim beyond.
light;
brightness, splendour;
fire;
illumination;
day;
sun;
sky;
eye;
լոյս, լոյս անեղ, Eternal light;
լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց, the light of faith;
light of intellect;
լոյս քաղցր, a gentle light;
լոյս զոդիակոսի, northern lights, (aurora borealis);
լոյս ելեկտրական, electric light;
լոյս կազի, gas light;
ի լոյս, by the light of, in broad daylight, openly, visibly;
եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս, let there be light! and there was light;
լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ, hail, holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeterhal beam;
չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր, no joy without alloy;
ծագել լուսոյ, to dawn;
մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր, it was scarcely break of day, at day break, at early down;
ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել, to come out, to appear;
to come into the world, to be born;
to give birth or life to;
կորուսանել զլոյս աչաց, to lose one's sight;
լոյս տալ աչաց, to open the eyes, to cause to perceive, to warn;
ամփոփել լուսոյ ուրուք, no longer to behold the light of day, to die;
ի լոյս ածել, հանել ի լոյս, to bring to light, to discover, to publish, to illustrate;
ի լոյս ընծայել զմատեան, bring out, to publish a work;
լոյս առնուլ, to see the day;
to grow light;
to be enlightened, illuminated;
ի լոյս դառնալ, to issue from an eclipse;
լոյս տալ, to instruct, to enlighten;
լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան, light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one;
աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս, may I be struck blind! damn my eyes!
consolation, relief, balm, balsam.
flea;
մաքրել որոնել զլուս, to flea, to clear from fleas.
bath;
wash-house;
scullery;
privy, watercloset, close-stool;
slop-pail;
ջուր —լեաց, suds, slop sink, drain;
ջերմ —ք, thermal baths, hot baths.
yoke;
pair, couple;
լուծք եզանց, yoke of oxen;
լուծ կշռոց, pair of scales;
beam of a balance;
բառնալ ինչ ի լուծ կշռոց, to weigh with scales;
—ք, a pair;
— —, in pairs;
լուծ իմ քաղցր է եւ բեռն իմ փոքրոգի, my yoke is easy and my burden light;
աունուլ զլուծ կրօնաւորական կարգի, to take the cowl (monk), to take the veil (nun), to pronounce the vows, to become a monk or nun;
մտանել ընդ լծով ամուսնութեան, to bear the yoke of matrimony;
ընդ լըծով արկանել, to place under the yoke;
to subject, to reduce to slavery;
խոնարհել ընդ լծով, to bend under the yoke;
to submit tamely to slavery;
ընդ լծով կալ, ընդ լծով ծառայութեան մտանել, to pass under the yoke, to become a vassal, or tributary;
լուծանել, բառնալ զլուծ, to unharness;
to take off the yoke;
ընկենուլ, թօթափել, նշկահել զլուծ, ի բաց ընկենուլ զլուծն, to throw off the yoke, to slip the collar;
զերծանիլ ի լծոյ, to be freed;
yoke, subjection, slavery, bondage;
yoke;
libra, the balance (sign of the zodiac).
mute, silent, taciturn;
— բերանով, in silence;
լուռ հաւատք, absolute, blind faith;
լուռ լինել՝ կալ, to be silent, to keep silence, to remain mute, cf. Լռեմ;
լուռ լինել ի թշնամութենէ, to cease from being enemies;
to conceal enmity;
լուռ լինել յաստիճանէ, to be deprived of, to be degraded, deposed;
լուռ լե՛ր, silence! hush! hold your tongue! ի լուռ լե՛ր, do not celebrate;
չկարէր լուռ կալ, he could not refrain from speaking.
silently, tacitly, in silence;
զմանկունս — ուսուցանել, to teach the children silence;
cf. Լուռ.
that permits the light to pass;
cf. Լուսամուտ.
clear, bright, brilliant;
luminaries, stars;
apostles, prophets, doctors;
— առնել, cf. Լուսաւորեմ.
moon, the planet, or the luminary of the night;
moon, month;
ծագումն լուսնի, moon-rise;
լոյս լուսնի, moon-shine, moonlight;
շող լուսնի, moon-beam;
նոր, ամսագլուխ լուսին, new moon;
կարակնաձեւ, ուռճալիր լուսին, full moon;
աճեցուն, նուազուն, լուսալիր լուսին, crescent, waning, harvest moon;
կարմրորակ լուսին, red moon, April moon;
փուլ լուսնի, the waning of the moon;
cf. Քառորդ;
եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ, not even the moon ceases to wax and wane;
եւ էր գիշեր պայծառափայլ լուսնի, it was a beautiful moon-lit night, the moon shone bright;
լուսին ձիոց, horse-shoe;
տեսիլ լուսնի, phase;
ընթացք լուսնի, lunation, the lunar course.
lunar, lunary;
monthly;
lunatic;
epileptic;
— ամիս, տարի, lunar month, lunar year.
hearing, audition;
audience;
news, account, report, relation;
hearsay, rumour;
renown, fame;
discourse, sermon;
obedience;
noise that wakes or rouses;
sound, voice, cry;
Աստուած ամենայնիւ լուր է, the ail-hearing God;
լուր չարեաց, bad news, ill news;
լուր առնել, to warn, to avert;
to acquaint;
to announce;
զխուլս ի լուր առնել;
to cause the deaf to hear;
լուր լինել;
to be heard;
to be announced;
լուր դնել;
to listen;
to hear;
լուր լինել առ ոք, to come to one's knowledge;
ելանել լրոյ ուրուք, to spread one's fame;
լուր ի ականջաց լսել, to hear with one's own ears;
ի լրոյ, by hear-say, by current report;
— ! listen ! — օր, workday.
taciturn, silent, mute;
lonely, solitary;
quiet, calm, peaceful;
private;
secret;
tacitly, silently, in silence;
without bustle;
— կալ, to be silent;
լռիկ մնջիկ, silent, mute;
silently.
silence, secrecy;
taciturnity;
calm, quiet, tranquillity;
պատուել զ—, to preserve silence;
լուծանել, աղմկել զ—, to break silence;
նստել ի լռութեան, to live in tranquillity, to lead a peaceful life;
ընդ լռութեամբ անցանել, to pass over silently;
ի խոր լռութեան գիշերոյ, in the deep silence of night;
եթէ խօսքն է արծաթի՝ —ն է ոսկի, words are silver, silence is gold;
— ! silence ! hush !
audible;
that hears;
— առնել, to cause to hearken to, to cause to grant;
— լինել, to be heard or listened to;
to be hearkened to;
— եղեն աղօթք քո, your prayers have been heard;
— եղեն դից մաղթանք նորա, the gods grant him.
ears;
sense of hearing;
cf. Զուարթացուցանեմ.
entire estate, complement, completeness, fulness;
accomplishment, completion, perfection, consummation;
satiety;
reunion, multitude;
— լուսնի, full moon;
ի — ածել, to accomplish, to complete, to finish, to crown, cf. Կատարեմ;
ի — գալ՝ ելանել՝ հասանել, to be accomplished, to be fulfilled;
ի —, for the completion of;
ի — աղետիցս, to complete my misfortunes, to give me the finishing blow, to fill up the measure of my misfortunes;
— ժպրհութեան, եղերան, the height of insolence;
the lowest depth of crime;
— եղեւ փառաց նորա, his glory was at the highest pitch.
foolish, senseless, inconsiderate, extravagant, rash, absurd;
— առատութիւն, profusion;
— մանկութիւն, imprudent youth;
ընդ —, ground-lessly, wildly, inconsiderately.
word;
speech, language, tongue;
discourse, sermon;
saying;
diction;
talk, conversation, chat;
word, promise;
report, news;
— ընդ Աստուծոյ, prayer;
— հաւու, cock-crowing;
խօսս արկանել՝ առնել, to speak, to talk;
խօսս առնել՝ դնել, to compose, to write;
ի խօսս գալ՝ մատչել, to begin to speak in one's turn;
to converse, to talk;
ի խօսս առնել, to cause to speak;
ի խօսս լինել՝ — կանաց or լեզուաց լինել, to be the public scorn, to become a bye-word;
կարճել զխօսս ուրուք, to interrupt a person, to break in upon;
—քո յայտ առնեն զգեզ, thy speech bewrayeth thee;
cf. Բան.
apex, head, top, summit, ridge, end, tip, point, extremity;
end, conclusion, heaping, over-measure;
—ք աշխարհի, the entire globe, the universe;
— լերանց, the top or summit of mountains;
— մատին, the tip of a finger;
— մեծութեան, the topmost height or pinnacle of greatness;
—է ի —, —աց ի —ս, right through, from one extremity to the other, from beginning to end;
from top to bottom, entirely;
ի —աց երկրի մինչեւ ի —ս երկնից, from the uttermost part of the earth to the uttermost part of heaven;
մինչեւ ի —ս երկրի, to the ends of the earth;
լինել ի —ս փառաց, to be at the highest pitch of glory;
ածել ի — կատարման, to bring to the acme of perfection.
outlay, expenditure;
cost;
expense;
consumption;
waste, damage;
sale;
մանր —ք, trifling expenses;
տարապարտ՝ աւելորդ —ք, useless, superflous, exhorbitant expenses;
առանց ծախուց, gratis;
սակաւ ծախիւք, at a slight cost, cheap;
—իւք իմովք, ազգին, բարեկամին, at my, at the nation, at his friends cost or expense;
ծախս առնել, առնել —ս մեծամեծս, to expend;
to make great expenses, to spend a great deal;
to live in great stile.
hiding, concealment, secret;
cover, covering;
dress;
եր զխաւար ի —իւր, he made darkness his secret place;
— թաղման, shroud;
— անկողմոյ, counterpane;
— կահուց, cover;
— կառաց, hammer-cloth;
— ձիոց, horse-cloth;
housing;
— նաւուց, awning.
hidden, secret, occult;
stealthy, clandestine, underhand, furtive;
—, ի —, in secret, privately, secretly, by stealth, clandestinely;
—ք, hiding-place;
the secrets;
the private parts;
—ք սրտի, bottom, the inmost recess of the heart;
— հրամանք վերին Տեսչութեան, the inscrutable ways of Divine Providence.
flower;
small-pox;
beauty, youth, bloom;
flower, choice, best;
— գինւոյ, mother or floating lees of wine;
— պղնձոյ, verdigris;
արանց —, cf. Լօշ;
— գունոց, splendour, vivacity of colour;
ցոյցք ծաղկանց, — show;
նկարիչ ծաղկանց, — painter;
աման ծաղկի, — pot;
— մանր, floweret;
գեղեցիկ՝ հոտաւէտ՝ քաղցրահոտ՝ անհոտ՝ դեռափթիթ՝ գեղափթիթ՝ գեղափայլ՝ թարշամ՝ սիրուն՝ երփներանգ՝ կարմրագեղ՝ —, beautiful, sweet, fragrant, inodorous, fresh-blown, splendid, faded or withered, lovely, variegated, scarlet -;
ծաղկէ ի —, from — to -;
քաղցրաբոյր հոտ ծաղկանց, the sweet perfume of flowers;
ծածկել զերկիր ծաղկօք, to cover the earth with flowers;
ծաղկունս ոփռել, to strew with flowers;
փթթին, թարշամին ծաղկունք, the flowers are blooming;
— fading;
ի — մանկութեանն, in his earliest years;
ի ծաղկի լինել, to be about to blossom;
to be in the bloom of youth;
ի ծաղկի or ի — հասակին, in the prime of life;
in the — of manhood;
cf. Թօթափեմ.
cf. Ծաղկահամ.
culling or gathering flowers;
compiling;
extract;
abstract;
summary, anthology;
— առնել, to gather flowers, to cull;
to extract, to collect, to compile;
— երթալ մեղուաց, to rifle the flowers, to gather honey.
laugh, laughter, laughing;
derision, mockery, raillery, banter;
sneer;
— առնել, դնել, հեղուլ, to laugh;
to joke, to jest;
to laugh at, to scorn, to deride, to make sport of, to ridicule;
— լինել՝ կալ՝ մնալ, to be laughed at, derided, ridiculed, made a jest of, to make oneself the laughing-stock of;
— առնել զոք յայտ յանդիման, to scorn, to deride one to his face;
զծաղու գալ, ի — հատանիլ, to laugh, to hurst out laughing, to suffocate with laughter;
cf. Ծանակ.