Your research : 20 Results for առ

Առ, ից

s.

taking, capture, seizure;
plunder, pillage;
— աւար, — եւ ապուռ, cf. Աւար, cf. Աւարառութիւն, cf. Կողոպուտ;

adv.

յ— յապուռ, plundering, sacking, pillaging.


Առ

prep.

at;
near;
among;
in comparison of;
with regard to;
relatively to;
during, in, under;
against;
with;
towards;
next to;
by;
for;
on;
in presence of, before;
առ իս է յամենայն ժամ, he is always near me;
արգարացուսջիք զնա առ հօր իւրում, make excuses for him to his father;
աղէտք քո ոչինչ են առ իմովս, your misfortune is nothing in comparison of mine;
գնաց առ դուքսն, he is gone to the duke;
առ Հայս եւ առ Յոյնս, among the Armenians and Greeks;
ոչ է նոյնպէս առ Անգղիացիս, it is not even among the English;
սակաւ ինչ է այդ առ պարտեօքս՝ զոր ունիմ առ քեզ, it is little in comparison of what I owe you;
յարդոյ՝ մեծարու է առ ամենեսին, he is respected by all men;
կայթել or խայտալ առ խնդութեան, to leap for joy;
պարտ է լինել ազնուաբարոյ առ անձն եւ առ այլս, it is right to respect one's self as well as others;
առ բարեկամս ունիմ զնա, I keep him for my friend;
նստել, բազմել առ ումեմն or առ ումեք, to sit down near any one;
առ թագաւորութեամբ, under the reign of Tiridates;
առ ի տեսանել զնա, to see him;
առ արտաքս, on the outside;
առ երի, near, towards;
առ երկրաւ, on the ground;
առ այր, to each person, a piece;
առ չարութեան, for malice, through malice;
առ ահի, երկիւղի, for or through fear;
առ նովին ժամանակաւ, at that time, then.


Առ այժմ

cf. Այժմ.


Առ աւիր

cf. Առաւիր.


Առ ետեղ

cf. Ետղ.


Առ երեկս

adv.

towards the evening.


Առ երեսս

cf. Երեսք.


Առ երի

cf. Երի.


Առ ի

prep.

to;
from;
for;
by;
towards, with respect to;
in order to;
— նոսա, to them;
— մէնջ, from us;
— սրբել, in order to purify;
— յիշատակ, for the memory, for the remembrance;
— չգոյէ, not having, because he had not;
— մահ վիրաւորեալ, wounded to death or mortally wounded;
— մահ մեղանչել, to commit a deadly sin;
— հօրէ, from the father;
paternal;
— չգիտելոյ, ignorantly;
— զարգ, ornamental, by way of ornament.


Առ ե՞րբ

adv.

when ? until when ?


Առ ժամ մի

cf. Ժամ.


Առ ի՞մ, Առ իմէ՞

adv.

why? for what cause or reason ?


Առ ի յետոյք

pl. s.

things past.


Առ ի ներքոյ

prep.

under.


Առ ի՞նչ

adv.

how ? why ? for what cause ? — իցէ ինձ, no matter to me! what does it matter to me ? — իցեն այն ամենայն, of what use is all that ?


Entries' title containing առ : 3653 Results

Ժամավաճառ, աց

adj.

that kills, or loses time, loitering, lounging, trifling;
— լինել, to kill, or lose time, to trifle, to loiter, to while away.


Ժամավաճառութիւն, ութեան

s.

loitering, trifling.


Ժանգախառն

adj.

venomous, pestiferous.


Ժանգառ

s.

verdigris, rust;

adj.

rusty, mildewed, blighted.


Ժանկառ

cf. Ժանգառ.


Ժանգառութիւն, ութեան

s.

mildewed state;
rustiness.


Ժառայծ

s.

chamois, wild goat of the Alps.


Ժառանգ, աց

s.

heir, successor;
owner, possessor;
beneficed clergyman;
cf. Ժառանգութիւն;
արժանաւոր — հայրենականացն առաքինութեանց, worthy inheritor of his fathers virtues.


Ժառանգակալ, ի, աց

s.

cf. Ժառանգ.


Ժառանգական

adj.

hereditary.


Ժառանգակից

s.

coheir, coheiress, joint-heir, or heiress.


Ժառանգակցութիւն, ութեան

s.

coinheriting, sharing in inheritance.


Ժառանգատու

s.

patron of living, advowe;

adj.

that presents a living, that gives an ecclesiastical benefice.


Ժառանգատուութիւն, ութեան

s.

advowson, patronage.


Ժառանգաւոր, աց

s.

heir;
possessor;
beneficed clergyman, incumbent.


Ժառանգաւորութիւն, ութեան

s.

ecclesiastical benefice, living.


Ժառանգեմ, եցի

va.

to inherit, to succeed to, to take possession of, to seize;
— զոք, to inherit from;
— զսիրտ, to gain the affections;
— զառաքինութիւնս՝ զփառս նախնեաց, to inherit the virtues, the glory of one's ancestors;
— զանուն զպարծանս, to acquire a glorious or renowned name, glory;
— զամօթ, to be overwhelmed with shame.


Ժառանգեցուցանեմ, ուցի

va.

to make heir, to cause to inherit or possess;
անուն պանծանաց անձին —, to achieve great renown;
կորուստ —, to cause to perish.


Ժառանգիչ

s.

he who inherits.


Ժառանգորգ, աց

s.

heir, heiress;
անմահից կենաց լինել —, to inherit eternal life;
հայրենի առաքինութեան լինել —, to inherit or possess the paternal virtues.


Ժառանգութիւն, ութեան

s.

inheritance, heritage, patrimony, succession;
seizure, possession;
diocese;
ecclesiastical state, the clergy;
— թողուլ որդւոյ, to leave an inheritance to one's son;
մերժել՝ հատանել ի ժառանգութենէ, to disinherit, to deprive of inheritance, to cut off with a shilling;
առնուլ զիմն ի —, to have in inheritance;
ի — ընձեռել զոք, to place one in the church or ecclesiastical career;
ժառանգութեամբ, or ըստ իրաւանց ժառանգութեան, hereditarily, by inheritance.


Իմաստասպառ

s.

that has lost his senses, mad, foolish.


Ինքնաժառանդ

adj.

hereditary, in his own right, possessed by inheritance.


Խոչառ լինել

sv.

to go lame, to hobble.


Խոստովան առնել

sv.

to confess, to own, to acknowledge;
tomake confession, to confess, to go to confession.


Խոտավաճառ

s.

herborist, herb-seller.


Խորշակառ

adj.

sun-burnt;
— լինել, to be burnt.


Խորշաքաղ առնեմ

sv.

to plait, to arrange gracefully, to fit, to adjust with elegance.


Խեչափառ

s.

crab;
cray-fish.


Խեցակարկառ

adj.

built of brick.


*Խխում դառնամ

sv.

cf. Խխում լինիմ.


Խճախառն

adj.

gravelly.


Խնայ առնեմ

sv.

cf. Խնայեմ.


Խնկախառն

adj.

mixed with incense.


Խոհավաճառ, աց

s.

eating-house keeper.


Խակակիթ առնեմ

sv.

to gather unripe fruit.


Խաղողադառն

adj.

whose grapes are sour.


Խայտառակ

adj.

covered with disgrace, loaded with shame, infamous, ignominious, disgraceful, shameful;

adv.

cf. Խայտառակաբար.


Խայտառակաբար

adv.

shamefully, ignominiously, disgracefully, infamously.


Խայտառակամահ

adj.

of ignominious death.


Խայտառականք

s.

cf. Խայտառակութիւն.


Խայտառակեմ, եցի

va.

to put to shame, to shame, to make ashamed;
to unmask;
to debauch, to ruin, to corrupt;
to expose naked;
to violate, to dishonour, to blast.


Խայտառակեցուցանեմ, ուցի

va.

cf. Խայտառակեմ.


Խայտառակութիւն, ութեան

s.

shame, opprobrium, disgrace, ignominy, infamy, turpitude, dishonour;
the private parts.


Խանձառ

adj.

burnt.


Խաչալուայ առնեմ

sv.

to bless water by immersing a crucifix.


Խաչափառ, ի

s.

crab, craw-fish.


Խաչվառ, աց

s.

gonfalon, holy standard.


Խաչվառակիր

s.

gonfalonier.


Խառ

s.

thorny shrub.


Definitions containing the research առ : 1414 Results

Ժահահոտ, ոյ, ի

adj.

stinking, mephitic, infectious, fetid;
շունչ —, foul or tainted breath;
տեծղի —, stinking hole;
infected spot;
առնել, to infect, to taint;

s.

cf. Ժահահոտութիւն.


Ժամ, ուց

s.

hour;
time, moment;
proper time, precise time;
loisure-time, opportunity, occasion;
canonical hours, divine service;
season;
horoscope, nativity, ascendant;
*church;
Վրան or Խորան ժամու, Tabernacle;
միջին —, mean -;
աստեղական —, sideral —;
արեւային —, solar -;
ճշմարիտ —, true -;
հնչել երկրորդ —ու, to strike two;
քանի՞ են —ք, what o'clock is it ? what's o'clock ? — է երկրորդ, it is two o'clock;
—ք երկու եւ վայրկեանք տասն, it is ten minutes past two (o'clock);
երկու —ք եւ քառորդ մի, it is a quarter past two;
—ք երկու եւ վայկեանք քսան, twenty minutes past two;
—ք երկու եւ կէս, half past two;
—ք երկու քառորդաւ ընդհատ, a quarter to three;
—ք երկու եւ վայրկեանք քառասուն, twenty minutes to three;
զերրորդ —ու, about three o'clock;
առաջին — եւ կէս, an hour & a half;
կէս —, half an hour;
քառորդ մի —ու, a quarter of an hour;
ի վեցերորդ —ու առաւօտուն, at six (o'clock) in the morning, or at six AM.;
յեօթն —ու յետ միջօրէի, at seven in the afternoon, or at seven PM.;
ի սմին իսկ —ու or պահու, just now, now;
յամենայն —ու, յորում եւ է —ու, every hour in the day, at every moment;
ի նշանակեալ —ու or պահու, at the appointed time;
ամենայն —ուց են նորա գործք, every hour of his time has its appointed task;
ի —ս պարապոյ իմոյ, in my leisure hours;
առնուլ, գտանել, to take occasion, to find time, or opportunity;
— բարեպատեհ, favorable moment;
—ու, ի —ու, ի դէպ —ու, in time, in good time, at the proper time;
առնել, դնել, տալ, to appoint an hour, a time, to fix a day, cf. Ժամադրեմ;
յորժամ — լինիցի, when the opportunity arrives;
— է, it is time, it is the fitting moment;
այլում —ու եւ ժամանակի սպասել, to wait better times, or for a more favorable occasion;
զում —ս ընդ իմն հանել, to stay some hours with;
— հարկանել, to ring the bell;
առնել, to pray;
to say the mass;
յամենայն —, at all times, always;
— ի —, from hour to hour;
— ի — առնել, սահմանել, to put off from time to time, to spin out, to prolong;
— ի —է, —է ի —, at every moment, hourly, from hour to hour;
առ — մի, ընդ —ս, առ —ս, at present, for the moment, now, provisionally;
—ս —ս, ընդ —ս —ս, —ս ընդ —ս, from time to time, now and then, sometimes;
յառաջ քան զ—ն, out of time, before the time, too soon;
եկեալ հասանէր —ն, the moment had arrived;
— ճաշոյն, dinner-time, the dinner hour;
— ճաշոյն է, it is dinner-time;
ըստ —ուն պիտոյից, according to circumstances, seasonableness;
զօգուտ —ս, ի բազում —ս, —ս ձիգս, ցմեծ —ս, for hours together, whole hours, hours at a time, a long time;
ի —ու եւ տարաժամու, seasonably and unseasonably;
հասանել —ու կնոջ, to be near delivery or childbirth;
to be near her time;
յետին —, dying hour, hour of death, last moments;

ast.

time.


Ժամադիր

adj.

appointed, settled, fixed, assigned;

s.

cf. Ժամագրութիւն;
առնել՝ լինել, to make an appointment, to appoint, to assign the place, time, or day of meeting, or rendez-vous, cf. Ժամադրեմ, cf. Ժամանակեմ.


Ժամադրեմ, եցի

va.

cf. Ժամադիր առնել;
ի ժամադրեալն պահու, at the appointed time.


Ժաման

adj.

arriving quickly;
that which hastens;
hurried, hasty, quick, prompt;
առնել՝ կացուցանել, to cause to arrive, to forestall, to anticipate, cf. Ժամանեցուցանեմ, cf. Հասուցանեմ.


Ժամանակ, աց

s.

time;
year;
century, epoch, period;
age;
the end of life, death;
the present life, our times;
season;
opportunity, leisure;
appointment;
ճշմարիտ —, true or correct -;
միջին —, mean -;
արեւային — solar -;
աստեղական —, sideral -;
դիշերահաւաստրային —, equinoctial season, equinox;
—ք Թագաւորաց, The Books of Kings;
անցանել զ—օք, to grow old, to advance in years;
— պատեհի գտանել, to find a favorable moment;
յօգուտ վարել զ—ն, to make a good use of time;
կորուսանել, անցուցանել զ—ն, to lose, to waste one's time, to while away;
դէպ —, a favorable moment;
—ի մնալ, սպասել, or սպասել դիպող —ի, to wait the favorable moment;
առնուլ, գտանել, to find a favorable occasion or opportunity;
ընտրել զ—ն, cf. Ընտրեմ;
ոչ բազում —ք են, a short time since, not long since, lately, of late;
ոչ սակաւք են, a long time since, a long, long while ago, long since;
առ այնու —օք էր տեսանել, then one saw, it was at that period one saw;
առ —օք Վարդանայ Մեծի, in the time of Vardan the great;
յաւուրս —աց սորա, of his epoch;
ի վաղեմի —սն, in remote ages;
ի սուղ, ի սակաւ —ի, in a short time, in a moment;
ի միում, ի նմիմ —ի, at the same time;
ի յետին —ս, in these latter times, years or days;
անդստին ի —աց անտի, or յառաջին —աց, thenceforth, from the earliest or olden times;
առ նովին —օք, towards this period, about the same time;
հզօր ի —ին, powerful at that time;
— ինչ, some time, a short time;
առ — մի, provisionally, for a certain period, for the present;
—աւ, with time, in the course of time, in time, in the long run;
ընդ or ըստ —ս —ս, from time to time, at intervals, now and then, ever and anon;
զայնու or առ այնու —աւ, զայնու —օք, ընդ —ս, or յամս —ացն այնոցիկ, առ սովիմբ, or զսովին —աւ, ընդ —ս ընդ այնոսիկ, ընդ ամս —ացն այնոցիկ, then, at that time, in those times, at that epoch, during that century;
ի —ին՝ յորում..., in the time when...;
ընդ ամենայն —ս, at all times;
—աւ, once upon a time;
once there was;
formerly;
— ինչ առնել առ ձեզ, I shall remain some time among you;
—ս ձիգս, long time;
բազում —ս աշխատ եղէ ի վաստակս այս, this work has cost me much time;
բազում —ի պէտք են առ այս, that requires much time;
անցանէ —ն, time flies.

mus.

time;

ast.

time;

gr.

tense.


Ժամերգութիւն, ութեան

s.

performance of divine service;
cf. Ժամասացութիւն;
առաւօտեան —, matins;
երեկոյեան —, vespers.


Ժանգակեր

adj.

rusty;
corroded with verdigris;
mildewed, blighted;
- առնել, to rust, to oxydize, to mildew, to blight;
— լինել, to grow rusty, to oxydize.


Ժողով, ոց

s.

assemblage, collection;
heap;
assembly, levy;
company, convention, college;
chapter, congregation;
council, synod, consistory;
session, sitting;
meeting, assembly, conference, club;
crowd, multitude, people;
solemnity;
synagogue;

adj.

assembled, reunited;
պատկառելի —, honorable assembly;
— հաւատացելոց, assembly of the faithful, church, solemnity;
— վանական, chapter, congregation;
— եղբարց, convent, monastery;
— հայրապետաց, council, synod;
— տիեզերական or ընդհանրական, oecumenical council;
— քահանայապետական, consistory;
— դեսպանաց, congress;
— ծերակուտի, աւադանւոյ or պաշտօնէից տէրութեան, Parliament;
diet;
գումարումն —ոյ ծերակուտին, meeting of Parliament;
— յանձնարարական, committee;
— հերետիկոսաց, հերձուածողաց, conventicle;
—, ակումբ երեկոյին or գիշերական, evening party;
— ջուրց, mass of water;
առնել, ի — գումարել, to unite in council, in sitting, to hold an assembly, to convoke;
արձակել զ—, to dismiss an assembly;
— լինել, to be convoked, or convened in council;
—ս ժողովել, to excite to rebellion;
—ս ժողովել ի վերայ տան ուրուք, to bring down a tempest of misfortune on one's family;
—ս կուտել ի վերայ ուրուք, to revolt against;
ի —ս մեծամեծաց յաճախել, to frequent fashionable society, or high life.


Ժողովեմ, եցի

va.

to assemble, to collect;
to heap, to amass, to gather together;
to receive, to reap, to gather, to get;
to receive, to welcome;
to furl;
to infer, to deduce, to argue, to conclude;
առ իւր, ի տուն, to entertain, to receive hospitably, to welcome;
to lodge;
— ի մի, to concentrate;
— զյետին շունչ ուրուք, to receive the last sigh of;
զօրս —, to levy soldiers, to assemble troops;
— զկաց մնաց փախստէից, to rally the flying

math.

to add or sum up;


Ժոյժ

s.

patience, long-suffering;
power, strength;
hardihood, boldness;
— ունել, առնել, to be patient, to endure suffering, to tolerate, to sustain, to bear, to suffer, to support;
— ունել արտասուաց, to withhold one's tears;
— ունել պաշարման, to sustain a siege;
մեզ առ նոսա մերձենալ ոչ գոյր —, it was impossible for us to approach them;
ոչ ունիմ — ի նայելոյ, I cannot refrain from looking at, or contemplating him;
չկալան — ճշմարտութեան, they could not endure or suffer the truth.


Ի

prep.

to, of, by, for, in, at, upon, during, with;
հայեցաւ ի Պետրոս, he looked at Peter;
ի ժամ երրորդ, at three o'clock;
գնալ ի Հայաստան, to go to Armenia;
յերկրէ ի յերկինս, from earth to heaven;
ի պատկեր Աստուծոյ, in the image of God;
ի փրկութիւն առաքեաց, he sent to save;
բաշխեաց ի մարդ հաց մի, he distributed a loaf to each person;
որ ելանէ ի բերանոյ՝ ի սրտէ անտի գայ, that which comes out of the mouth comes from the heart;
ոչ կարէր տեսանել ի բազմութենէն, he could not see on account of the crowd;
շրջել ի զպոյ, to walk with a stick;
ի ձախմէ Դամասկոսի, to the left of Damascus;
նստել ի տան, to be at home;
ի տեղւոջ անդ, in that place;
ի տունջեան եւ գիշերի, by day and night;
ի նմիմ ամի, in the same year;
ի գարնան, in spring;
ի ննջելն, asleep, sleeping;
ի գնալն, in going, while going;
ի գլուխ իմ, on my head;
ի բարկութեան իմում, in my anger;
ի հանդերձս աղտեղիս, with soiled clothes.


Ի բաց

adv.

far, afar;
outside;
apart, aside;
— գնալ, to depart;
to steal away;
— կալ, to keep away, to desist, to leave off;
to refrain;
— կալ ի հաւատոց, to renounce the faith;
— արձակել, to deliver up, to abandon;
— խափանել, to hidder;
առնել, բառնալ, to take away, to estrange, to remove, to snatch away, cf. Հեռացուցանեմ, cf. Օտարացուցանեմ;
առնուլ, to carry or clear away, to take off, to abstract, cf. Բացաբառնամ;
— թողուլ, to abandon, to leave off, to cease from;
— դնել, to put on one side, to lay aside or apart;
զոգի — դնել, to affront, to brave death;
— մերժել զերկիւղ, to drive away fear;
անդր —, քաջ —, very, much;
քաջ — քան զնոցա անասնութիւնն գնաս գնացս, you are filthier than a beast;
— տար ! God forbid! Fie! Fie upon you! — գնա ! begone! Get out! Go away! to the devil with you! cf. Բաց.


Ի բացէ

adv.

from afar;
afar;
in an open place, abroad;
առնել, to send away;
cf. Բաց.


Իբրեւ

<ab>prep.

as;
in quality of;
nearly, rather like;

adv.

when;
—, — այն թէ, — զի՝ եթէ, as if, as though;
because, seeing that;
— ոչ եթէ, not as if, uot only, as if it were not;
— զմիոյ միոյ լերանց, like the mountains;
— զարմանալով իմն, as if surprised;
ամաց — երեսնից, about thirty years of age;

conj.

— զի ! how! how much! how many! — գեղեցիկ է առաքինութիւնն ! how beautiful is virtue !


Իղձ, ըղձից

s.

desire, wish, will;
prayer;
avidity, eagerness;
magician, sorcerer, foreteller of events;
guessing, divination, prophecy;
— լինել, to wish for, to envy, to covet, to desire eagerly, to burn with envy, with impatience, cf. Փափագեմ;
առնել, cf. Աղօթեմ;
լնուլ զիղձս իւր, to satisfy one's desire, one's curiosity.


Իմաստ, ից

s.

signification, sense, meaning, substance, drift;
acceptation;
understanding, good sense, judgment;
notion, knowledge;
conception;
thought, idea, design, project;
maxim, axiom;
invention;
expedient, means;
intrigue, machination, plot, snare;
—ք ուղղութեան՝ առաքինութեան, sentiment of probity, of virtue;
մեծահրաշ —ք, mysteries;
զգայարանք —ից, the mind, intelligence;
ուշ —ին՝ —ից, spirit, thought;
յ— եւ ի բան հասանել, to arrive at the years of discretion;
գալ յ—, to return to one's self, to recover the senses;
to be known, understood;
ունել զիմաստս իրիք, յիմաստս իրիք երթալ, to understand, to seize the meaning, to comprehend;
—ս չարս իմանալ, cf. Իմանամ;
զ— խորհդեան կատարել, to execute the deliberation of council;
զիմաստս խաբէութեանն լուծանել, to frustrate a plot, to baffle an intrigue;
—քն գործք լինէին, the ideas were realized.


Իմաստուն, տնոց

adj.

wise, learned;
intelligent;
prudent, judicious, discreet, sensible;
skilful;
sentimental;
philosopher;
առնել, cf. Իմաստնացուցանեմ;

adv.

—, —ս, cf. Իմաստութիւն


Իմաց

cf. Իմացութիւն;
առնել տալ, cf. Իմացուցանեմ.


Ինչ, իրիք, իմիք, իւիք

s.

thing, some thing;

adj.

some, a, an, one, certain, single, any;
աւուրս —, some days;
պտուղ —, some fruit;
չիք —, չէ —, nothing, it is nothing, no matter;
չգիտեմ —, I know nothing, I know nothing about it;
Ի՞նչ, what? Which? զ— ժամ է ? what o'lock is it? զ— ասէ ?what says he ? առ զ— իցէ ? to what purpose ? cf. Զի՞նչ;
յ— օրէնս ? in what law? in what religion or custom?

adv.

իւիք իւիք, in something, somehow;
by which, whereby.


Ինքն, ինքեան, ինքեանք, ինքեանց

pron.

he;
she;
self;
ես —, myself;
դու —, thyself;
նա —, himself, herself;
ընդ — բարբառել, to say to one's self, to talk with one's self;
յ— գալ, գալ — առ —, to come to one's self, cf. Զգաստանամ;
յ— ամփոփիլ մտաց, to concentrate one's ideas, to collect one's thoughts;
յ— արկանել, to attract, to win, to allure, to draw on, to entice, to gain;
յ— հանել, to snatch away, to possess one's self of, to appropriate;
ինքեան զօրութեամբ, by one's own power or force;
ըստ ինքեան, of oneself.


Խոպոպի

adj.

curled;

s.

—ք, curl, lock, ringlet of hair;
—ս առնել, to curl, to frizz.


Խոստովան լինիմ

sv.

cf. Խոստովան առնել.


Խոստումն, ման

s.

promise, engagement, obligation;
word, word of honour, good faith;
offer, tender;
protestation, declaration;
profession;
— տալ, to give one's word, to promise;
պահել զ—, կալ ի խոստման, to keep one's word or promise;
չպատել զ—, չկալ ի խոստմանն, to break one's promise, to fail to keep one's word;
մեծամեծ խոստմունս առնել, to promise mountains of gold, wonders;
սնոտի խոստմունք, vain or empty promises, fair words only;
սնոտի խոստմամբք պարարել, to nourish with vain promises


Խոտան, աց

adj.

abject, vile, base, mean, worthless, despicable;

adv.

—աւ, meanly, basely, shamefully;
in excess;
առնել, cf. Խոտեմ.


Խորք, րոց

s.

hollow, cavity, pit, depth, bottom;
gulph, abyss;
— ծովու, the high sea;
the open sea;
— սրտից, the heart's secrets;
ի խորոց սրտէ, from the bottom of the heart;
ի խորս անտառին, in the depth of the forest;
ի խորս քարայրին, at the bottom of the grotto;
բանք նորա ի խորս սրտի իմոյ ազդեցին, his words touched me to the quick;
— Խորհրդոց Աստուծոյ, the inscrutable designs of God.


Խորասոյզ, սուզի

adj.

sunk deeply, deep;

s.

abyss, gulf, pit;
— աչք, sunken eyes;
առնել, to submerge, to sink to the bottom, to plunge into, to immerse;
— լինել, to dive to the bottom, to sink;
— ի ցաւս, sunk in grief;
— ի թախիծս մտաց, plunged in remorse;

mar.

to founder.


Խորասուզեմ, եցի

va.

cf. Խորասոյզ առնեմ.


Խորհուրդ, հրդեան, հրդոց

s.

thought;
design, intention, resolution;
imagination, fancy, inspiration;
sentiment, disposition;
idea, fantasy, revery;
advice, counsel;
deliberation, consultation;
secret;
mystery;
symbol;
sacrament;
designedly, intentionally, on purpose, purposely;
փրկական —, the Holy Sacrament;
տուն, տաճար խորհդոյ, council-hall;
խորհրդեան դպիր, secretary;
— չար, pernicious advice;
առնել՝ ի մէջ առնուլ՝ ունել, to consult, to determine, to decide on, to resolve on;
to deliberate, to confer together, to take counsel, to advise with;
— տալ, to counsel, to give advice, to advise;
— հարցանել, to ask advice, to consult, to take counsel;
ի մի — միաբանել, to think together, to deliberate unanimously;
շրջել ի խոհրդոց, to change or alter one's mind;
շրջել զոք ի խորհրդոց, to dissuade from, to advise against;
— ի մտի եդի գիտել, I had conceived the idea of knowing;
— արարի ընդ միտս իմ, I deliberated with myself;
— կալաւ, he conceived the idea to;
զյանդուգն զայն խորհեցաւ —, he formed the hardy design to;
մինչդեռ յայսմ խորհրդի էր, in the midst of these thoughts, while thus deliberating.


Խորհրդագէտ

adj.

astute, shrewd, wary, cautious;
initiated, adept;
առնել, to let into a secret, to initiate into a mystery;
— լինել, to be initiated.


Խորշակահար

adj.

sun-burnt, parched by excessive heat, or by a burning wind;
առնել, to burn, to parch;
— լինել, to be burnt, parched.


Խորշաքաղ ժողովեմ

sv.

cf. Խորշաքաղ առնեմ.


Խուլ, խլից

adj.

deaf;
deaf, dead, dull;
eyeless;
առնել, to deafen, to stun;
առնել զունկն, — լինել, to turn or give a deaf ear to.


Խումբ, խմբից

s.

party, band, troop, detachment, company, regiment, brigade, division, cohort, legion;
— կղզեաց, group of islands, archipelago;
առնուլ, to assemble, to flock together;
— կազմել զօրաց, to muster, to form into a regiment, to embody, to enlist, to enrol, to collect together;
ի խմբէ իմաստնոցն էր, he was one of the seven wise men.


Խուռն, խռան

s.

crowd, concourse, multitude, throng of people;
affluence, great quantity;
noise, tumult, confusion;

adj.

thick, close, dense, crowded;
many, numerous;

adv.

in crowds, in throngs;
առ —, — ի —, in a huddle, pell-mell, disorderly, hurriedly;
ի խռան, among the crowd;
ի խռան մարտին, in the thickest of the fight;
— բազմութիւն, a numerous crowd, a throng;
— բազմութեամբ մտանել, ելանել, to crowd in;
to crowd out;
— բազմութիւն ժողովրդեան, immense concourse of people;
— հասանեն աստ օտարականք, strangers flock here.


Խտիր, խտրոց

s.

difference, variety, distinction, disparity, disproportion;
—ք, prognostic, augury, omen;
առ — մտաց, according fo the judgment;
մի՛ լիցի — ընդ բարին եւ ընդ յոռին, he shall not search whether it be good or bad;
ոչ ինչ է — Տեառն ապրեցուցանել բազմօք կամ սակաւուք, the Lord can give the victory to the smaller or the greater number;
աւուրք խտրոց, superstitious regard for unlueky days;
ի —ս անկանիլ, to fall into vain or superstitious observances.


Խրախ

s.

rejoicing, cheerfulness, merriment;
banquet, feast;

adj.

joyful, gay, merry, cheerful;
առնել, to make merry, to rejoice;
— լինել, to rejoice, to be delighted.


Խրախոյս, խուսի

s.

shout of encouragement or incitement, encouragement, comfort, incitement;

adj.

encouraging, animating;
exhorting;
— տալ՝ մատուցանել, to encourage, to give heart to or inspirit, to rouse, to excite, to urge on;
— բառնալ՝ հարկանել, to shout encouragingly;
առնուլ, to take heart, to cheer up, to take courage.


Խրախութիւն, ութեան

s.

cf. Խրախճանութիւն;
առնել ումեք —, to give a banquet to.


Խրախունք

s.

rejoicings, feasting, entertainment;
—նս առնել, to feast, to hold a feast, to give a banquet.


Խրամակարկատ, ից

adj.

that repairs a breach;
առնել, to repair a breach, to patch.


Խրթնացուցանեմ, ուցի

va.

to darken, to obscure, to dull, to disfigure, to degrade, to spoil;
— զփառս, to tarnish the glory.


Խափան, աց

s.

hinderance, impediment, obstacle;
encumbering;
inactivity, idleness, sloth;

adj.

idle, unoccupied;
hindered, prevented;
stopped, discontinued;
առնել՝ լինել, to hinder, to impede, to prevent;
— կալ, to be disoccupied;
to be in idleness.


Խելամուտ

adj.

intelligent, well-informed, skilful, learned;
առնել՝ կացուցանել, to initiate, to instruct, to inform;
— լինել, to be well-informed, to have profound knowledge, to be well versed in, to understand thoroughly, to know perfectly;
— լինել ապագայից, to penetrate the future;
— լինել ի մէջ բարւոյ եւ չարի, to distinguish, to know good from evil;
— լինել յամենայն ճանապարհս իւր, to be have prudently or wisely;
— լինել ի սրտի իւրում, to revolve, to turn over in one's mind, to reflect, to consider, to mediate, to ruminate, to ponder;
— լինել ոգւոյ նորա, to seize the meaning, to enter into the spirit of;
— ամենայն իմաստութեան, learned in all knowledge.


Խելամտեցուցանեմ, ուցի

va.

cf. Խելամուտ առնեմ.


Խելամտութիւն, ութեան

s.

understanding, intelligence, comprehension, knowledge, capacity;
reflexion, consideration;
synecdoche;
յիմաստիցն ածել —ս, to teach science;
առ քաջ — իրացդ, in order thoroughly to understand these things.


Խելք, լաց

s.

brains;
mind, sense, wit, understanding, intelligence, wisdom;

adv.

խելօք, skilfully, ingeniously, cleverly, dexterously;
bench for rowers;
— կամրջաց, bridge-head;
— գետոց, source of ariver;
—լս ունել, to be wise, judicious, prudent;
ի խելաց ելանել, to lose one's reason, to become mad;
գնալ խելօք, յայլ խելս շրջել, յայլոյ խելս լինել, to be out of one's mind, to turn mad;
ցնորիլ ի խելաց, to faint, to swoon;
ի խելս գալ, to come to one's self, to recover one's self;
to amend;
խելս խառնել, to tax one's ingenuity, to contrive, to set one's wits to work, to try, to attempt;
to dupe, to outwit, to use artifice, craft, guile;
ի խերս կերպարանեալս, feignedly, with simulation, in appearance;
astutely, cunningly;
բանք բազում — սակաւ, much tongue and little judgment;
ի խելաց եւ ի մտաց թափեալ, hair-brained, cracked, foolish, insane, mad;
գինին կալաւ զխելս նորա, he became intoxicated, tipsy.

mar.

— նաւի, poop, stern of a ship;
ի խելս նաւին, on the poop.


Խեղդ, ից

s.

halter, rope, noose;
bowstring;
strangulation, suffocation;
—ք շրթանց, flattery, wheedling, cajolery;
առնել, — արկանել, ի — գալ, ի — մտաբերել, to strangle, to choke one's self;
— ընդ անձն ուրուք արկանել, առ —ս ածել զոք, to put a rope on the neck of, to bring to the halter, to strangle, to throttle, to choke;
— ընդ անձին հեղձամղձուկ պաշարիլ բանիւն, to be embarrassed & conounded by, not know what to say or do.


Խեղդամահ

adj.

strangled, suffocated;
առնել, to strangle, to suffocate;
— լինել, to be strangled, suffocated.


*Խեղճ

cf. Թշուառ.